ΣΕΦΕΡΗΣ ΠΡΟΣ Ε.ΑΒΕΡΩΦ ΤΟ 1958: «Μ’ ΑΥΤΑ ΘΑ ΦΕΡΕΤΕ ΤΟΥΣ ΤΟΥΡΚΟΥΣ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ!»

O MEΓAΛOΣ ΠOIHTHΣ HTAN KAI ΣΠOYΔAIOΣ ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΟΣ






του Νίκου Παπαναστασίου

Με τη φράση «μ’ αυτά θα φέρετε τους Τούρκους στην Κύπρο», ο νομπελίστας ποιητής Γιώργος Σεφέρης έφερε προ των ευθυνών του τον
υπουργό Εξωτερικών της Ελλάδας Ευάγγελο Αβέρωφ, όταν, το Δεκέμβρη του 1958, ο Τούρκος ΥΠΕΞ Φατίν Ζορλού έβαλε στο τραπέζι στο Παρίσι σχέδιο λύσης του Κυπριακού.

Ο Σεφέρης ήταν τότε πρεσβευτής της Ελλάδας στο Λονδίνο και, μόλις έλαβε γνώση του τουρκικού σχεδίου -στο οποίο στηρίχθηκαν οι Συμφωνίες Ζυρίχης και Λονδίνου- έσπευσε να στείλει οργίλο υπόμνημα στον πολιτικό του προϊστάμενο.

Εις μάτην, όμως, αφού το «ψητό» ήταν ήδη έτοιμο, με βάση και τα λεχθέντα λίγες μόνο ημέρες πριν από τον Πρωθυπουργό της Ελλάδας Κωνσταντίνο Καραμανλή, ότι «το Κυπριακό έχει μεταβληθεί σε εθνική γάγγραινα και αποτελεί εθνική περιπέτεια στην οποία σύρεται η Ελλάς και η μόνη λύση που απομένει είναι μια απ’ ευθείας συνεννόηση με τους Τούρκους» (Βουλή των Ελλήνων, 14.12.1958).

Η διακήρυξη Καραμανλή, που είχε στηριχθεί και στη δήλωση Μακαρίου στη Βρετανίδα βουλευτή Μπάρμπαρα Κασλ για στροφή στην ανεξαρτησία αντί στην Ένωση, τον Σεπτέμβρη του ίδιου χρόνου, απετέλεσε ουσιαστικά την εκκίνηση της μυστικής διπλωματίας και των διαβουλεύσεων μεταξύ ανώτατων πολιτικών ιθυνόντων της Ελλάδος και της Τουρκίας που οδήγησαν στη Συμφωνία της Ζυρίχης.

Συνεργάτες στην ετοιμασία του σχεδίου που παρουσίασε στη γαλλική πρωτεύουσα ο Ζορλού υπήρξαν ασφαλώς οι Βρετανοί, αλλά και οι Αμερικανοί, σύμφωνα με τον Τούρκο πρεσβευτή στην Αθήνα, Βεργκίν. Όπως χαρακτηριστικά έγραψε, «σημαντικό ρόλο στην αίσια λήξη της κυπριακής διαμάχης υπέρ της Τουρκίας έπαιξαν οι Η.Π.Α.»

Το υπόμνημα Σεφέρη, στο οποίο εκφραζόταν επίσης η κάθετη αντίδραση του νομπελίστα ποιητή στον διαμοιρασμό της εξουσίας στην Κύπρο (70%-30%) και κυρίως στην αποδοχή της Τουρκίας ως εγγυήτριας δύναμης με δικαίωμα μονομερούς επέμβασης στην Κύπρο, εξόργισε τον Αβέρωφ. Αυτός δε ήταν και ο λόγος που ο Σεφέρης δεν κλήθηκε στη συζητήσεις στη Ζυρίχη, όπως συνέβη με τον Τούρκο συνάδελφό του στο Λονδίνο.

Αλλά και οι Άγγλοι είχαν δείξει την έχθρα τους προς τον Σεφέρη, με πλέον χαρακτηριστική τη «σύσταση» του πρέσβη τους στην Αθήνα προς το Φόρεϊν Όφις, όταν ο ποιητής προτεινόταν για να τοποθετηθεί στην αγγλική πρωτεύουσα, ότι «ήταν ολίγον βαρήκοος και πολύ ενωτικός»!

«Η τραγωδία προχωρεί, το παιδί χειροτερεύει!..»

Ο Σεφέρης, και μετά το υπόμνημά του προς Αβέρωφ, έδειχνε την ανησυχία του για την τροπή που έπαιρναν τα πράγματα στο Κυπριακό.

«Η τραγωδία προχωρεί», έγραφε από το Λονδίνο στη γυναίκα του, στις 26 Ιανουαρίου 1959, και συμπλήρωνε:

«Το κρίμα είναι ότι η ατζαμοσύνη έγινε και ποιος το πληρώνει;» Γνωρίζοντας, επίσης, ότι η αλληλογραφία προς τη γυναίκα του Μαρώ ανοιγόταν (!), γράφει υπαινικτικά, συνθηματικά προς αυτήν μόλις πήρε τις πρώτες πληροφορίες από τη Ζυρίχη:«…Τ’ απόγευμα είχα νέα από την Ελβετία· το παιδί χειροτερεύει· οι γιατροί της Αθήνας έκαμαν ασυγχώρητες ανοησίες…

Είναι απίστευτο τι στραβομάρες μπορούν να κάνουν οι άνθρωποι κι επειδή πήραν μια φορά τον κατήφορο, να επιμένουν να κατρακυλήσουν ως τον πάτο. Τώρα δεν είναι απίστευτο να φέρουν το παιδί και εδώ (εντός των ημερών). Τους εδώ γιατρούς τους ξέρεις. Ο Θεός να βοηθήσει!..» (9.2.1959).

ΠΡΟΒΛΕΨΕ, δηλαδή, ο διπλωμάτης Σεφέρης την καταβαράθρωση του Κυπριακού «μέχρι τον πάτο» σε βάρος της ελληνικής πλευράς, αλλά και τη συνέχεια-τέλος που δόθηκε στο Λονδίνο, με την επισήμανση για τους «εδώ γιατρούς», εννοώντας καθαρά τους Άγγλους πολιτικούς. Πολύ δηκτική ακόμα η καταγραφή που έκανε στο ημερολόγιό του:

«Καραμανλής-Αβέρωφ πάνε να συναντήσουν Ζορλού-Μεντερές Ζυρίχη. Ό,τι και να λένε νομίζω νύμφη κουκουλώθηκε· δε λυπάμαι για τίποτε απ’ ό,τι έκανα – εύχομαι να μη λυπούμαι γι’ αυτούς»…

«Πάει να τα κάνει θάλασσα»

Όταν, στις 15 Φεβρουαρίου ’59 ο Μακάριος έφτασε στο Λονδίνο, τον υποδέχτηκε ο Σεφέρης, ο οποίος έτρεφε αισθήματα εκτίμησης και εμπιστοσύνης προς αυτόν. Όταν όμως στη συνέχεια ο Αρχιεπίσκοπος αμφιταλαντευόταν στις θέσεις του, του καταλόγιζε πως «έκανε το ζαβό τόσες εβδομάδες και τώρα, την τελευταία στιγμή, πάει να τα κάνει θάλασσα»!

Έβλεπε, βέβαια, και αναγνώριζε ο Σεφέρης τις πιέσεις στον Μακάριο από τους Καραμανλή και Αβέρωφ, αλλά και από Κύπριους παράγοντες, με βάση δε αυτές, έγραψε στο ημερολόγιό του στις 18 Φεβρουαρίου 1959: «Η σημερινή μέρα ήταν από τις πιο άσκημες για τους Έλληνες. Κατηγορούσαμε τον Μακάριο, όπως άλλοτε οι Άγγλοι και οι Τούρκοι».

Ο Γιώργος Σεφέρης, λόγω παλιών διαφορών με τον Πρωθυπουργό Γεώργιο Παπανδρέου, συνταξιοδοτήθηκε το 1963 στα 63 του, ως συνταξιούχος έγινε πρέσβης επί τιμή και το 1969, όταν προέβη σε δήλωση επικριτική της στρατιωτικής διακυβέρνησης, του αφαιρέθηκε τόσο ο βαθμός όσο και το διπλωματικό διαβατήριο!

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΤΗΝ ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΟ ΟΙΜΟΣ-ΑΘΗΝΑ

loading...