«Ξένος παράγοντας» και … «γιουσουφάκια»!

Του Θανάση Κ.

Ο λεγόμενος «ξένος παράγοντας» ήδη κατάντησε… «πύργος της Βαβέλ»…
Εκεί που εμφανιζόταν ενιαίος στις επιλογές του και στην επιρροή του,
σήμερα είναι όχι απλά διαιρεμένος, αλλά αλληλο-σπαρασσόμενος.

Κι αυτό αλλάζει τη δυναμική του πολιτικού παιγνιδιού σε όλες τις χώρες, σε κάθε τοπική κοινωνία…

Στην Ελλάδα, ο λεγόμενος «ξένος παράγοντας» παίρνει συχνά μυθικές διαστάσεις:
–Είτε από όσους τον εξιδανικεύουν, τον απολυτοποιούν κι επιθυμούν την «πλήρη ευθυγράμμιση» της Ελλάδας μαζί του.
–Είτε απ’ όσους τον δαιμονομοποιούν και τον θεωρούν «πρωταρχικό εχθρό» της χώρας.
–Οι πρώτοι, συχνά οδηγούνται σε ενδοτισμό και καταντάνε… «γιουσουφάκια»!
–Οι δεύτεροι, συχνά προσχωρούν σε θεωρίες συνωμοσίας και καταλήγουν σε «δονκιχωτισμό», να κυνηγάνε «ανεμόμυλους»…
Έχουμε και – όχι σπάνιες – περιπτώσεις όπου όσοι δαιμονομοποιούσαν τον «ξένο παράγοντα», καταντάνε τελικά τα πιο πειθήνια όργανά του! Με το «αζημίωτο», βέβαια…

Το πρώτο που πρέπει να θυμόμαστε, είναι ότι ο διεθνής παράγοντας ΔΕΝ είναι πάντα ένα ενιαίο (διεθνές) «κέντρο» και μια ενιαία συνισταμένη αντιλήψεων προταγμάτων και συμφερόντων.
Άλλοτε ο «διεθνής παράγοντας» εμφανίζεται συμπαγής και ενιαίος.
Άλλοτε πάλι όχι…
Ενώ υπάρχουν και στιγμές – ή ολόκληρες περίοδοι – όπου αναφύονται αντίθετες και ανταγωνιστικές «επιρροές», που ασκούνται ταυτόχρονα, πάνω σε κάθε μικρότερη χώρα, σε ένα πολυκεντρικό κόσμο.
Το πρόβλημα μας σήμερα είναι ότι μετά από το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο για πρώτη φορά μπαίνουμε σε μια περίοδο αληθινού «πολυκεντρισμού».
Και δεν ξέρουμε ακριβώς πώς να φερθούμε – για να κερδίσουμε ως χώρα, ή τουλάχιστον για να μη χάσουμε. Και πάντως να επιβιώσουμε σε ένα κόσμο μεγάλων και εντεινόμενων ανταγωνισμών.

* Πράγματι, μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, επιβλήθηκε αρχικώς η Αμερικανική παντοκρατορία και πολύ σύντομα ο «διπολισμός»:
Η παγκόσμια ισορροπία του τρόμου» ΗΠΑ-ΕΣΣΔ.
Η Ελλάδα βρέθηκε στη «μοιρασιά» της Αμερικανικής επιρροής.
Για την Ελλάδα «ξένος παράγοντας» ήταν ουσιαστικά η Ουάσιγκτων, για πολλά χρόνια…

* Από τα μέσα της δεκαετίας του ’70 έγιναν δύο καθοριστικές αλλαγές:
— Μετά τη Συμφωνία του Ελσίνκι, ή Ευρώπη άρχισε να αναπτύσσεται ως μια ισχυρή συνιστώσα του Δυτικού κόσμου, που δεν ανταγωνιζόταν ευθέως την αμερικανική επιρροή, αλλά διεκδικούσε κάποιαν «αυτονομία».
–Και η Ελλάδα αποκτούσε σταθερή κοινοβουλευτική δημοκρατία, μέσα σε ένα περιβάλλον έντονου αντιαμερικανισμού (λόγω της Κυπριακής κρίσης του 1974), πράγμα που οδήγησε σε σταδιακή ενίσχυση της «ευρωπαϊκής διεθνούς επιρροής» στην Ελλάδα, χωρίς να αμφισβητείται θεμελιωδώς η ένταξη στο δυτικό στρατόπεδο.
Εξακολουθούσαμε να «ανήκουμε στη Δύση», αλλά προτιμούσαμε την «ήπια δύναμη» της Ευρωπαϊκής επιρροής παρά την «ωμή» Αμερικανική «επικυριαρχία».
Ως «ξένος παράγοντας» λοιπόν, για μας, πέρα από την Ουάσιγκτων ήταν σιγά-σιγά και οι Ευρωπαϊκές πρωτεύουσες.
Με την ένταξή μας στην τότε ΕΟΚ αυτό ενισχύθηκε ακόμα περισσότερο. 

* Στις αρχές της δεκαετίας του ’80 δύο άλλα κοσμοϊστορικά γεγονότα συνέπεσαν:
–Πρώτον, διαλύθηκε η ΕΣΣΔ (1989-91), κατέρρευσαν τα καθεστώτα της στην ανατολική Ευρώπη και ο διπολισμός γενικότερα. Κι έτσι μπήκαμε σε μια εποχή παγκόσμιας και απόλυτης «αμερικανοκρατίας»! Που κάποιοι τη θεωρούσαν ότι θα διαρκούσε για πάντα. Πρώτη ψευδαίσθηση…
–Δεύτερον, ξεκίνησε η πολιτική ενοποίηση της Ευρώπης (1992), με διαδοχικές διευρύνσεις προς ανατολάς και με επόμενο βήμα την νομισματική ένωση. Δημιουργήθηκε έτσι η εντύπωση ανάδειξης ενός νέου «παγκόσμιου παίκτη» – της Ενωμένης Ευρώπης – εντελώς αυτόνομου πλέον. Δεύτερη ψευδαίσθηση…
Τώρα πια ο «διεθνής παράγων» για χώρες όπως η Ελλάδα ήταν ένα «δίπολο»: με την Ουάσιγκτων σταθερά στον ένα πόλο και το Βερολίνο (το ευρωπαϊκό κέντρο βάρους), στον άλλο.
Το Ελληνικό πολιτικό σύστημα ευθυγραμμιζόταν όλο και περισσότερο προς το Βερολίνο (ιδιαίτερα επί Σημίτη), αλλά κράταγε και τα προσχήματα με την Ουάσιγκτων.
Δημιουργήθηκε, έτσι η αίσθηση των «ενιαίων ευρώ-ατλαντικών θεσμών» (ΝΑΤΟ και ΕΕ), που «ενοποιούσαν» τα διεθνή συμφέροντα και τις επί μέρους σταρατηγικές της Δύσης.
«Διεθνής παράγων» για την Ελλάδα, λοιπόν, ήταν όλα αυτά μαζί! Τρίτη ψευδαίσθηση…
Γιατί όλα αυτά είχαν αρχίσει να εμφανίζουν ρωγμές…
Τις οποίες εδώ ΔΕΝ πήραμε εγκαίρως χαμπάρι…

–Μια πρώτη ρωγμή προέκυψε με τη σύγκρουση Ουάσιγκτων – Ευρωπαίων για την εισβολή στο Ιράκ, το 2003. Οι Ευρωπαίοι διασπάστηκαν προσωρινά. Και οι σχέσεις Γαλλίας (κυρίως) – ΗΠΑ έφτασαν στο ναδίρ! Το ρήγμα αυτό επουλώθηκε γρήγορα, ωστόσο…
–Ύστερα ήλθε η παγκόσμια κρίση που ξεκίνησε με την κατάρρευση της Lehman Brothers στις ΗΠΑ, το Σεπτέμβριο του 2008, αλλά παρέσυρε σε ύφεση ολόκληρο τον κόσμο…
Η Αμερική αντέδρασε με επεκτατική νομισματική πολιτική. Και ξεπέρασε την ύφεση σχετικά σύντομα.
Η ευρωπαϊκή ζώνη του ευρώ, δεν είχε τέτοιες δυνατότητες. Το ευρώ από τη σύστασή του δεν μπορεί να ασκεί τέτοια «επεκτατική» πολιτική σε στιγμές μεγάλης κρίσης (τότε ήταν «αδιανόητο» το QE, που και πάλι είναι πολύ μικρότερο από την κολοσσιαία ένεση ρευστότητας που έκανε η Fed, στις ΗΠΑ από το 2008 και μετά).
Έτσι η Αμερικανική οικονομία, όπου πρωτογενώς ξεκίνησε η κρίση, την ξεπέρασε μέσα σε δύο χρόνια. Ενώ οι Ευρωπαϊκές οικονομίες που επηρεάστηκαν δευτερογενώς, έκαναν τουλάχιστον έξη χρόνια να συνέλθουν πλήρως…
–Στο μεταξύ «έσκασε» και η Ελληνική Οικονομία το 2009. Και για τρία χρόνια περίπου εκκρεμούσε το ερώτημα: αν έπρεπε να την αφήσουν να φύγει από το ευρώ (grexit), πράγμα που δεν είχε προηγούμενο, ή αν μπορούσαν να τη σώσουν με τεράστιο πρόγραμμα σταθεροποίησης εντός του ευρώ, πράγμα που επίσης δεν είχε προηγούμενο.
Κι έτσι μπήκαμε πλέον στην περίοδο των «μνημονίων», όπου «διεθνής παράγοντας» για την Ελλάδα είναι σχεδόν αποκλειστικά το Βερολίνο (η Μέρκελ και ο Σόίμπλε).

* Στο μεταξύ, στα τέλη του 2010 ξέσπασε η «Αραβική Άνοιξη» σε μια σειρά από μουσουλμανικές χώρες της Βόρειας Αφρικής και της Μέσης Ανατολής. Πολύ σύντομα ο «δημοκρατικός» τους χαρακτήρας έδωσε τη θέση του στο ισλαμικό εξτρεμισμό από τη μία, αλλά και την αντί-ισλαμική αντίδραση των κοινωνιών αυτών, από την άλλη. Αληθινό πολλαπλό αιματοκύλισμα!
Ο «ξένος παράγοντας», δηλαδή οι δυτικές κυβερνήσεις ΗΠΑ, Βρετανίας και Γαλλίας εκείνη την εποχή στήριξαν αρχικά την «αραβική άνοιξη»! Μέχρι που θρήνησαν θύματα οι ίδιες, όπως έγινε με τη δολοφονία αμερικανών διπλωματών στη Βεγγάζη της Λιβύης, το Σεπτέμβριο του 2012. Κι ύστερα τα φρικιαστικά εγκλήματα των τζιχαντιστών του ΙΣΙΣ στη Συρία, άρχισαν να γίνονται γνωστά στις δυτικές κοινωνίες…
Ο «διεθνής παράγοντας» δηλαδή η πολιτική ΗΠΑ-Ευρωπαίων βρέθηκε τότε σε μεγάλη αμηχανία: Δεν ήθελαν να στηρίζουν πια τους «εξεγερμένους» που αποδεικνύονταν τζιχαντιστές. Αλλά δεν ήθελαν να στηρίζουν ούτε και τους επιτόπιους αντιπάλους τους, που ήταν δικτάτορες. Όπως δεν ήθελαν να τα χαλάσουν ούτε και με τους χρηματοδότες των «κακών τζιχαντιστών» στον αραβικό κόλπο, δηλαδή με τα καθεστώτα του Κατάρ και της Σαουδικής Αραβίας.
Ο «διεθνής παράγοντας», κυριολεκτικά… «εξαερώθηκε» την εποχή εκείνη.
Και το «κενό» του κατέλαβε η Ρωσία του Πούτιν (στρατιωτικά και πολιτικά), η Κίνα του Τζινπινγκ (οικονομικά) και η Τουρκία του Ερντογάν τοπικά (παίζοντας με όλους – και εξασφαλίζοντας μεγάλα ανταλλάγματα για τον εαυτό της. Μέχρι που την πήραν χαμπάρι…)
Όλως συμπτωματικώς και οι τρείς εξελίχθηκαν σε ουσιαστικά «ισόβιους» ηγέτες των χωρών τους!

* Στο μεταξύ οι μεγάλες αναστατώσεις από το Ιράκ μέχρι το Μαρόκο, άνοιξαν το δρόμο για μεγάλες μετακινήσεις μουσουλμανικών πληθυσμών προς την Ευρώπη. Έπεσαν πρώτα τα τοπικά σύνορα μεταξύ των κρατών στον αραβικό κόσμο. Κι άνοιξε έτσι ο δρόμος για τις μεγάλες ανθρώπινες ροές. Ενώ δημιουργήθηκε και το πρόσχημα – ήταν λέει, «πρόσφυγες»!
Το μεγαλύτερο μέρος τους ΔΕΝ ήταν πρόσφυγες! Ούτε δικαιολογούσαν στάτους προσφύγων. Αντίθετα ήταν εμφανέστατα τα κυκλώματα «διακινητών» που τους μετέφεραν…
–Η Ελλάδα τότε ήταν η μία δυνητική είσοδος τους προς Ευρώπη, με προέλευση την Τουρκία. Αλλά αυτό το δρόμο τον είχε κρατήσει «σφραγισμένο»
τότε η κυβέρνηση Σαμαρά-Βενιζέλου.
–Η άλλη δυνητική είσοδός τους ήταν από την Ιταλία, με προέλευση τη Λιβύη. Αυτή η δίοδος άνοιξε πρώτη, το 2013.
Κι ύστερα ήλθε η κυβέρνηση Τσίπρα, στις αρχές του 2015, άνοιξε τα σύνορα στο Αιγαίο, κι αληθινό τσουνάμι λαθρομεταστών κατέκλυσε την Ελλάδα και από εκεί την Ευρώπη…
Αποσταθεροποιώντας όλες τις ευρωπαϊκές κοινωνίες, διασπώντας την ενότητα της ίδιας της Ενωμένης Ευρώπης – που δεν μπορεί πια να αποφασίσει μια αποτελεσματικά μεταναστευτική πολιτική – οδηγώντας στο Brexit και στην άνοδο  ακραίων κομμάτων από άκρου εις άκρον. Και ανατρέποντας σταθερές ισορροπίες δεκαετιών σε ολόκληρο το ευρωπαϊκό πολιτικό σκηνικό.
Μέχρι που το πρόβλημα της λαθρομετανάστευσης (αν και όχι μουσουλμάνων εκεί) βοήθησε και στην επικράτηση του Τράμπ στις ΗΠΑ.

* Η κυρίαρχη στη Δύση «πολιτική ορθότητα» υποστήριξε επιθετικά την πλήρη αποδοχή των μεταναστευτικών ροών εκ μέρους των δυτικών κοινωνιών!
Κι ύστερα υπήρξαν μια σειρά από πολύνεκρες επιθέσεις τζιχαντιστών στις ευρωπαϊκές πόλεις (και στις ΗΠΑ) – όχι μόνο από «νεοφερμένους» μουσουλμάνους, αλλά και από «μη ενσωματωμένους» γηγενείς. Οι τοπικές κοινωνίες στο Δυτικό κόσμο αντέδρασαν έντονα. Για πρώτη φορά τόσο έντονα.
Τα κόμματα της «πολιτικής ορθότητας» υπέστησαν μια σειρά από θεαματικές ήττες. Ενίοτε και συντριπτικές…
Και στη θέση τους εμφανίστηκαν νέα κόμματα: από μετριοπαθή «κεντρώα» με ευρωπαϊκή ατζέντα, αλλά με πλήρη απόρριψη της άκριτης αποδοχής λαθρομεταναστών (όπως του Μακρόν στη Γαλλία), μέχρι «νέα δεξιά», παραδοσιακά δεξιά, ακροδεξιά. Από ήπιου ευρωσκεπτικιστικού προσανατολισμού μέχρι την πλήρη «ευρωάρνηση»..
Κι αντίστοιχα μεγάλα παραδοσιακά κόμματα, όπως τα Σοσιαλιστικά στη Γαλλία και την Ιταλία, εξαφανίστηκαν. Ή κατέρρευσαν, όπως οι Σοσιαλδημοκράτες στη Γερμανία και την Ολλανδία. Ενώ δοκιμάζονται και παραδοσιακά κεντροδεξιά κόμματα της Χριστιανοδημοκρατίας όπως στη Γερμανία. Η μετακινήθηκαν πολύ δεξιότερα, όπως οι Χριστιανοδημοκράτες στην Αυστρία…

Και σαν να μην έφτανα όλα αυτά, έρχεται τώρα ο Τράμπ και τους βάζει την ατζέντα του: Το ΝΑΤΟ είναι «άχρηστο» (useless!). Γιατί εμείς οι Αμερικανοί να πληρώνουμε την ασφάλεια των Ευρωπαίων, ώστε να μπορούν οι Ευρωπαίοι να μας ανταγωνίζονται εμπορικά, κεφαλαιακά και νομισματικά;
Κανένας από τους μεγάλους της Δύσης δεν τα βρίσκει πια με τους υπόλοιπους. Οι ευρωατλαντικοί θεσμοί είναι ερείπια, όταν το ΝΑΤΟ το αμφισβητούν οι ίδιοι οι Αμερικανοί κι όταν η Ουάσιγκτων βάζει δασμούς στην Ευρώπη, η οποία ανταποδίδει τα ίδια.
Ποιος είναι τώρα ο «διεθνής παράγων»;
Έλα μου ντε;

ΥΓ.1 Στον πολυκεντρικό κόσμο που μπαίνουμε θα επιβιώσουν κοινωνίες που έχουν:
–Σαφή αίσθηση εθνικού συμφέροντος
–Ανταγωνιστικότητα παραγωγής
–Τοπικές συμμαχίες που μετράνε.
–Ανάκτηση εθνικής κυριαρχίας
–Και ταχύτατο προσανατολισμό των κοινωνιών τους σε ανακλαστικά εθνικής επιβίωσης.
Μόνο έτσι θα μας παίρνουν στα σοβαρά διεθνείς συνεταίροι, σύμμαχοι ή και ανταγωνιστές ακόμα.

Θα επιβιώσουμε μόνον αν είμαστε ανταγωνιστικοί: Παραγωγικά, γεωπολιτικά και στρατιωτικά.
Δηλαδή μόνον αν είμαστε χρήσιμοι στον εαυτό μας.
Ώστε να είμαστε χρήσιμοι και σε κάποιους εταίρους και συμμάχους.
Θα δούμε ποιους και πώς…

ΥΓ.2  Ναι, αν ανησυχείτε, προς τη Δύση είμαι προσανατολισμένος.
Και στην Ευρώπη παραμένω προσηλωμένος.
Αλλά οι δυτικοί δεν ξέρω τι κάνουν. Ούτε ειδικά οι Ευρωπαίοι…
Και εν πάση περιπτώσει εκεί που πάει το πράγμα, κανείς δεν θα εκτιμάει πια τα πρόθυμα τοπικά «γιουσουφάκια». Αλλά τους τοπικούς ηγέτες, που επειδή υπερασπίζονται τη χώρα τους, θα είναι και αξιόπιστοι ως διεθνείς εταίροι.

Όσο ήταν δεδομένη η κυριαρχία της Αμερικής στον κόσμο ή/και της Γερμανίας στην Ευρώπη, τα τοπικά «γιουσουφάκια» ήταν μια κάποια λύση…
Τώρα που αρχίζει μια ανήσυχη περίοδος «πολυκεντρισμού» τα γιουσουφάκια είναι άχρηστα πια. Για όλους.
Τώρα χρειάζονται λαοί με εθνική αυτοπεποίθηση και ηγέτες με όραμα για τη χώρα τους και τη θέση της στον κόσμο.

Ο πολυκεντρισμός απελευθερώνει τις εσωτερικές δυνάμεις του διεθνούς συστήματος: Δηλαδή των κοινωνιών του και των λαών του.
Και οδηγεί σε εθνοκεντρική συγκρότηση. Όσων εθνικών κρατών αντέξουν τον ανταγωνισμό και επιβιώσουν. Οι υπόλοιποι…