Τρία χρόνια capital controls: Το χρονικό της «κρίσης των ΑΤΜ»

Τρία χρόνια κλείνουν σήμερα από τη μεγαλύτερη «ήττα» για το τραπεζικό σύστημα της Ελλάδας: στις 29 Ιουνίου 2015 συνέβη το αδιανόητο για μια χώρα της Ευρωζώνης: στις τράπεζες μπήκαν «ρολά» και στις καταθέσεις «ταβάνι».

Το διάγγελμα του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα και η προκήρυξη δημοψηφίσματος το βράδυ της 27ης Ιουνίου είχαν άμεσο και μοιραίο αντίκτυπο στο εγχώριο τραπεζικό σύστημα, το οποίο δεν έχει ανακάμψει ακόμη από το «ειδικό καθεστώς» των capital controls και, κατ’ επέκταση, από το βαρύ πλήγμα που δέχθηκε η αξιοπιστία της χώρας.

Οι ουρές στα ΑΤΜ, οι μαζικές αιτήσεις για έκδοση χρεωστικών καρτών, η εκτίναξη της χρήσης του πλαστικού χρήματος είναι μερικά μόνο από τα κομμάτια που συνθέτουν το παζλ της «ελεγχόμενης ρευστότητας» που ήρθε για να μείνει και το ερώτημα τώρα είναι «για πόσο».

Ενδεικτική είναι η εικόνα των καταθέσεων: το οκτάμηνο που προηγήθηκε των capital controls έκαναν «φτερά» από τα ταμεία των τραπεζών 45 δισ. ευρώ, βυθίζοντας τις καταθέσεις του ιδιωτικού τομέα στα 122 δισ. ευρώ τον Ιούνιο του 2015. Τρία χρόνια αργότερα, οι καταθέσεις έχουν αυξηθεί μόλις κατά 6 δισ. ευρώ (128 δισ. σύμφωνα με τα στοιχεία Μαΐου) –γεγονός που αποδεικνύει ότι η σκιά των capital controls παραμένει βαριά πάνω από το τραπεζικό σύστημα.

Πολύ ισχυρό ήταν το πλήγμα και για την επιχειρηματική κοινότητα, ιδίως για τις εταιρείες που εισάγουν πρώτες ύλες, καθώς κλονίστηκε η εμπιστοσύνη των προμηθευτών που έκοψαν τη γραμμή πίστωσης προς τις ελληνικές επιχειρήσεις.

Όπως επιβεβαιώνει στο insider.gr ο Θεόδωρος Μητράκος, υποδιοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, οι συνθήκες έχουν ομαλοποιηθεί πλήρως για τις ελληνικές επιχειρήσεις που διακινούν κεφάλαια στο εξωτερικό. Πλέον, αναφέρει, οι διαδικασίες έχουν τυποποιηθεί και οι εγκρίσεις γίνονται απευθείας από το κατάστημα εντός μίας ημέρας. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, η κίνηση των κεφαλαίων δεν είναι απρόσκοπτη και οι εγκρίσεις προϋποθέτουν γραφειοκρατικές διαδικασίες.

Τα ορόσημα των capital controls για τους ιδιώτες

Ιούλιος 2015: Σε λιγότερο από έναν μήνα από την επιβολή των κεφαλαιακών περιορισμών, το όριο ανάληψης 60 ευρώ την ημέρα έγινε 420 ευρώ την εβδομάδα, χωρίς ωστόσο να αυξάνεται το συνολικό μηνιαίο όριο.
Μάρτιος 2016: Το όριο μεταφορών χρημάτων στο εξωτερικό αυξάνεται σε 1.000 ευρώ, από 500 ευρώ, ανά ημερολογιακό μήνα.
Μάιος 2016: Το «φρέσκο» χρήμα εξαιρείται από τα capital controls
Ιούλιος 2016: Ακριβώς έναν χρόνο αργότερα, το όριο χαλαρώνει ξανά στα 840 ευρώ ανά δύο εβδομάδες, χωρίς πάλι να αυξάνεται το συνολικό μηνιαίο όριο. Επιπλέον, προστίθεται εξαίρεση για το 30% του ποσού που μεταφέρεται από λογαριασμό του εξωτερικού μετά τις 22 Ιουλίου 2016.
Αύγουστος 2017: Μετά από ένα κενό ενός και πλέον χρόνου, το μηνιαίο όριο αναλήψεων αυξάνεται στα 1.800 ευρώ. Η εξαίρεση των ποσών που μεταφέρονται από λογαριασμό εξωτερικού αυξάνεται στα 50%. Επίσης, αυξάνεται στα 2.000 το όριο μεταφοράς χρημάτων στο εξωτερικό για τους ιδιώτες.
Νοέμβριος 2017: Επιτρέπεται το άνοιγμα των λογαριασμών από φυσικά πρόσωπα. Για ποσά που μεταφέρονται στην Ελλάδα από ξένους λογαριασμούς, επιτρέπεται ανάληψη στο 100%, αντί για 50%.
Φεβρουάριος 2018: Το όριο των αναλήψεων αυξάνεται στα 2.800 ευρώ, από 1.800 που ήταν σε μηνιαίο επίπεδο.
Ιούνιος 2018: Γενναία αύξηση των ορίων για τα μετρητά στα 5.000 ευρώ μηνιαίως προχωρά το υπουργείο Οικονομικών. Επιπλέον, αυξάνεται στα 4.000 το όριο για μεταφορά ποσών στο εξωτερικό ανά κωδικό πελάτη, από 2.000 ευρώ.

Ελεύθερη διακίνηση κεφαλαίων «βλέπουν» για το 2019 οι τραπεζίτες

Παρελθόν θα αποτελούν σε έναν χρόνο από σήμερα τα capital controls, αναφέρουν στο insider.gr ανώτατες τραπεζικές πηγές.

Παρότι κατά καιρούς έχουν εκφραστεί απαισιόδοξες εκτιμήσεις, για διατήρηση των κεφαλαιακών περιορισμών για άλλα 2-3 χρόνια, η εμπιστοσύνη φαίνεται πως επιστρέφει στις ελληνικές τράπεζες καθώς η οικονομία βγαίνει από τις συμπληγάδες των μνημονίων. Σημειώνεται, βέβαια, ότι και στο παρελθόν έχουν εκφραστεί από κορυφαία τραπεζικά στελέχη εκτιμήσεις για την άρση των capital controls οι οποίες αποδείχθηκαν στην πράξη υπεραισιόδοξες.

Σε κάθε περίπτωση, το στοίχημα της ελεύθερης διακίνησης κεφαλαίων παίζεται στην αποκατάσταση της εμπιστοσύνης που αποτελεί και τον κυριότερο στόχο της μεταμνημονιακής εποχής.

Βάσω Αγγελέτου[email protected]
insider.gr