Τι αλλάζει στη στρατηγική ΗΠΑ και Ρωσίας για το διάστημα – ΦΩΤΟ

Η πρόσφατη απόφαση του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ για δημιουργία ξεχωριστού κλάδου διαστημικών δυνάμεων φανερώνει πως οι δύο χώρες, ΗΠΑ και Ρωσία αλλάζουν κατευθύνσεις ως προς την ανάπτυξη και τις επιχειρήσεις στρατευμάτων τους στο διαστημικό χώρο.Από τότε που η Σοβιετική Ένωση ξεκίνησε το Sputnik το 1957, ο χώρος θεωρήθηκε ανέκαθεν ως πεδίο πιθανών συγκρούσεων. Η τεχνολογία που απαιτείται για την επίτευξη της τροχιάς έχει εγγενείς στρατιωτικές εφαρμογές και η σημασία των στρατιωτικών μέσων που βασίζονται στο διάστημα – οι επικοινωνίες και οι δορυφόροι πληροφοριών – έχει αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία 60 χρόνια.

Αλλά λίγοι είναι τόσο σαφείς για τις στρατιωτικές πτυχές της διαστημικής τεχνολογίας όπως ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Donald Trump. Αναγγέλλοντας μια εκτελεστική εντολή στις 19 Ιουνίου για να δημιουργήσει ένα έκτο τμήμα του αμερικανικού στρατού, που είναι γνωστή ως η διαστημική δύναμη , ο Trump δήλωσε ότι απαιτείται νέα υπηρεσία για να εξασφαλιστεί η αμερικανική κυριαρχία στο διάστημα – προφανώς χαμηλότερη από τον γραμματέα άμυνας του, James Mattis.

“Δεν θέλουμε η Κίνα και η Ρωσία και άλλες χώρες να μας ξεπεράσουν”, δήλωσε ο Trump. Αυτή η δικαιολογία είναι ιδιαίτερα ενοχλητική όταν λαμβάνεται υπόψη αυτό που οι εν δυνάμει Αμερικανοί αντίπαλοι κάνουν πραγματικά στο διάστημα, ειδικά στη Ρωσία.

Οι Ρωσικές Αεροναυτικές Δυνάμεις, όπως είναι τώρα γνωστό, είναι από πολλές απόψεις μια υπηρεσία τριών κλάδων που συνδυάζει στοιχεία των διαστημικών δυνάμεων, των αεροπορικών δυνάμεων, καθώς και των δυνάμεων πυραυλικής άμυνας υπό μια ενιαία εντολή. Πέρα από το αμερικανικό παράδειγμα, η δικαιολογία της Ρωσίας ήταν ότι ο χώρος είναι ολοένα και πιο ολοκληρωμένος, παρά διαχωρισμένος, από οτιδήποτε άλλο.

Ανακοινώνοντας τη συγχώνευση το 2015, ο Ρώσος υπουργός Άμυνας Σεργκέι Shoigu δήλωσε ότι η συγχώνευση “δίνει τη δυνατότητα […] να επικεντρωθεί σε μία μόνο διοίκηση όλη η ευθύνη για τη διαμόρφωση της στρατιωτικής διοίκησης και η προσπάθεια αύξησης της αποτελεσματικότητας της χρήσης των δυνάμεων μέσω της στενότερης ολοκλήρωσης”.

Αν ο Trump υλοποιήσει αυτή τη φιλοδοξία, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ρωσία θα έχουν αλλάξει την οπτική τους για το διάστημα ως τομέα πολέμου. Και οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορεί να κινούνται προς τα πίσω.

Το πρόβλημα που έχει παρουσιάσει ο χώρος σύμφωνα με στρατιωτικούς στοχαστές από τη δεκαετία του ’50 είναι να βρεθεί η γραμμή μεταξύ των αεροπορικών και των διαστημικών δραστηριοτήτων. Σε ευρείες χτυπήματα, οι Ηνωμένες Πολιτείες πολύ γρήγορα καθόρισαν πως τα πάντα πάνω από το έδαφος είναι ο τομέας των αεροπορικών δυνάμεων, ενώ η Σοβιετική Ένωση τράβηξε μια γραμμή και διέκρινε τον αέρα και το διάστημα ως διακριτές ζώνες ευθύνης και λειτουργίας.

Τότε, τα οπλικά συστήματα ήταν αρκετά περιορισμένα και η ευθύνη για τις δραστηριότητες στο διάστημα δόθηκε στις στρατηγικές δυνάμεις πυραύλων – τον κλάδο του σοβιετικού και τώρα ρωσικού στρατού με διοίκηση των πυρηνικών βαλλιστικών πυραύλων.

Αυτή η κατάσταση άρχισε να αλλάζει τη δεκαετία του 1980, όταν η διοίκηση για τα διαστημικά όπλα της Σοβιετικής Ένωσης υπαγόταν απευθείας στο Υπουργείο Άμυνας υπό το φως του αναπτυσσόμενου ρόλου τους. Το 1992, μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, η νέα Ρωσία δημιούργησε ειδικό παράρτημα, τις Διαστημικές Δυνάμεις, για να επιβλέπει την εκτόξευση στο διάστημα, τη διαστημική άμυνα, τα ραντάρ μεγάλης εμβέλειας κ.ο.κ.

Οι περισσότερες από τις ατζέντες που προωθήθηκαν από διάφορους υπουργούς άμυνας τα επόμενα 20 χρόνια, οι δυνάμεις διαστημικών δυνάμεων μεταφέρθηκαν ξανά υπό από τις στρατηγικές δυνάμεις πυραύλων. Μεγάλο μέρος της σκέψης βασίστηκε στην παρατήρηση των αμερικανικών στρατιωτικών στρατηγικών που παρατηρήθηκαν στη Γιουγκοσλαβία, το Ιράκ και το Αφγανιστάν – ενοποιημένες επιθέσεις από τον αέρα που αφορούσαν την ευρεία χρήση των διαστημικών συστημάτων.

“Κατά τη δεκαετία του 2000, έγινε σαφές ότι η πυραυλική άμυνα και η αεράμυνα έρχονται όλο και πιο κοντά, ότι τα ραντάρ μεγάλης εμβέλειας είναι ικανά όχι μόνο στην ανίχνευση πυραύλων αλλά και για τον έλεγχο του εναέριου χώρου και των δορυφόρων εντοπισμού σε τροχιά”, λέει ο Pavel Luzin, Ρωσικός αναλυτής χώρου και άμυνας. “Έτσι, το 2011, οι διαστημικές δυνάμεις της Ρωσίας συγχωνεύτηκαν με τις δυνάμεις της αεροπορικής άμυνας”.

Ωστόσο, υπήρξαν πολλές αλληλεπικαλύψεις μεταξύ των νεοσύστατων δυνάμεων αεροπορικής άμυνας και της Πολεμικής Αεροπορίας, οι οποίες οδήγησαν στην ενοποίηση τους στις Αεροδιαστημικές Δυνάμεις (VKS) το 2015.

Η σταδιακή ενσωμάτωση των διαστημικών δυνάμεων στη Ρωσία με τις αεροπορικές δυνάμεις αντιπροσωπεύει μια εξέλιξη της σκέψης με την πάροδο του χρόνου – αν και οι γραφειοκρατικοί παράγοντες δεν πρέπει να αγνοηθούν – σχετικά με το πού συναντιούνται ο αέρας και το διάστημα και πώς να λειτουργούν μέσα και μεταξύ τους. Όπου υπήρχε κάποτε ένα χάσμα, η Ρωσία βλέπει τώρα ένα ενοποιημένο θέατρο.

Επιπλέον, ο τομέας της αεροδιαστημικής είναι πλέον στρατηγικός. “Ο αγώνας στον ολοκληρωμένο τομέα της αεροδιαστημικής, έχοντας υπόψη τους στρατηγικούς στόχους, τόσο επιθετικά όσο και αμυντικά, απαιτεί ενότητα προσπάθειας και διοίκησης”.

Η Ρωσία διακρίνεται σαφώς ως η μειονεκτούσα δύναμη στην αεροδιαστημική, ειδικά όταν πρόκειται για στρατιωτικές εφαρμογές διαστήματος. Επί σειρά ετών, προσπάθησαν να εξαναγκάσουν τις Ηνωμένες Πολιτείες να υπογράψουν μια ρωσική πρόταση προς τον ΟΗΕ ζητώντας μια διεθνή δέσμευση να απέχουν από την πρώτη τοποθέτηση όπλων στο διάστημα. Οι ΗΠΑ και η ΕΕ απέφυγαν από την υπογραφή.

Οι αντιρρήσεις των ΗΠΑ είναι αρκετά λογικές: η πρόταση της Ρωσίας, υποστηριζόμενη από την Κίνα, δεν καθορίζει επαρκώς τα διαστημικά όπλα και παραβλέπει μια ολόκληρη κατηγορία όπλων που αναπτύσσονται από αυτές τις δύο χώρες: τα βλήματα κατά δορυφόρων που εκτοξεύονται από το έδαφος.

Η αμερικανική διστακτικότητα στην υπογραφή της πρότασης της Ρωσίας χρησιμοποιήθηκε από τα ρωσικά μέσα ενημέρωσης και αξιωματούχους για να κατηγορήσει την Ουάσινγκτον ότι προσπάθησε να κερδίσει ένα προβάδισμα σε μια προσεχή κούρσα εξοπλισμών με διαστημικές εφαρμογές. Η πρόταση του Trump για τη δημιουργία μιας αμερικανικής διαστημικής δύναμης χτύπησε παρόμοιες χορδές στη Μόσχα, με τον εκπρόσωπο της ρωσικής υπουργείου Εξωτερικών, Μαρία Ζαχάροβα, εναντίον της στις 20 Ιουνίου.

Επαναλαμβάνοντας προηγούμενες κατηγορίες, ισχυρίστηκε ότι η πρόταση “σχεδιάζει να τοποθετήσει τα όπλα στο διάστημα με σκοπό να αναπτύξει πιθανώς στρατιωτική δράση εκεί”.

Όπως συνηθίζεται για τους ρώσους αξιωματούχους, ανέφερε ότι τέτοια σχέδια θα έχουν «αποσταθεροποιητική επίδραση στη στρατηγική σταθερότητα και διεθνή ασφάλεια».

Πηγή: Defence News