ΙΣΡΑΗΛ ΚΑΤΑ ΙΡΑΝ. Η ΑΝΤΙΠΑΡΑΘΕΣΗ ΠΟΥ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΠΟΛΥ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΗ.
Σίγουρα αυτοί που δεν γνωρίζουν τον απίστευτο κόσμο της Μέσης Ανατολής εκτιμούν, ότι ο πόλεμος στην Συρία βαίνει στο τέλος, θα αρχίσουν οι συνομιλίες για το μέλλον της πολύπαθης αυτής χώρας και θεωρούν ότι το κακό τελειώνει. Και το μέλλον στην περιοχή προοιωνίζεται τουλάχιστον λίγο καλύτερα από σήμερα. Αδυνατούν να πιστεύουν ότι μπορεί να γίνει χειρότερο από αυτό που είναι σήμερα. Και όμως ο πόλεμος όχι μόνο μπορεί να μην βαίνει προς το τέλος του, αλλά η υφιστάμενη κατάσταση να προοιωνίζει χειρότερες καταστάσεις.
Η προβολή ισχύος του Ιράν στην Συρία και η de facto δημιουργία του Σιϊτικού άξονα από την Τεχεράνη μέχρι την Βηρυτό, σε συνδυασμό με την πλήρη κυριαρχία της Ρωσίας δυτικά του Ευφράτη στην Συρία και των συμμάχων της Ιράν και Χεζμπολάχ, δημιούργησε ανησυχία και ενεργοποίησε τα αντανακλαστικά περιφερειακών δυνάμεων της περιοχής και ιδιαίτερα των δύο συμμάχων και πλέον κυρίων πυλώνων της Αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής στην Μέση Ανατολή, της Σαουδικής Αραβίας και ιδιαίτερα του Ισραήλ, με ανησυχητικές εξελίξεις.
ΑΠΟΚΑΛΥΨΕΙΣ ΙΣΡΑΗΛ ΓΙΑ ΙΡΑΝ
Το Ισραήλ συνορεύοντας με την Συρία, θεωρεί ότι διακυβεύεται η εθνική του ασφάλεια με τις γεωπολιτικές εξελίξεις στην περιοχή και θα πρέπει να την διασφαλίσει, ενημερώνοντας, λαμβάνοντας μέτρα και προβαίνοντας ακόμη και σε στρατιωτική δράση. Οι πρόσφατες κατηγορίες του πρωθυπουργού Nετανιάχου (30/4) κατά του Ιράν, δημιούργησαν αίσθηση και αναταραχή στην διεθνή κοινότητα. Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός έκανε λόγο για έναν τεράστιο όγκο απόρρητων εγγράφων, τα οποία περιήλθαν πρόσφατα στην κατοχή του Ισραήλ, στο πλαίσιο μυστικής επιχείρησης των ισραηλινών υπηρεσιών πληροφοριών και αποδεικνύουν κατά τον κ. Νετανιάχου, ότι το Ιράν – ενώ είχε ισχυριστεί το αντίθετο – είχε παραβιάσει την Συμφωνία (JCPOA), για το πυρηνικό του πρόγραμμα και είχε αναπτύξει ένα μυστικό πρόγραμμα για δημιουργία πυρηνικών όπλων. Ο κ. Νετανιάχου, θεώρησε πολύ σημαντικό επίτευγμα την επιτυχημένη επιχείρηση των Ισραηλινών μυστικών υπηρεσιών, στο πλαίσιο της οποίας περιήλθαν στην κατοχή Ισραήλ περίπου 100.000 Ιρανικά έγγραφα, που αποδεικνύουν την ενοχή του Ιράν. Η παρουσίαση έγινε σε ένα χώρο όπου πίσω από τον Ισραηλινό πρωθυπουργό, ο χώρος ήταν γεμάτος από «στοίβες ντοσιέ» και εκατοντάδες CD, όπου σύμφωνα με τον Ισραηλινό πρωθυπουργό περιείχαν όλα τα αποδεικτικά στοιχεία.
Σε ανακοίνωσή του, μια μέρα μετά, ο Λευκός Οίκος δήλωσε ότι οι πληροφορίες που δημοσιοποίησε το Ισραήλ σχετικά με το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν περιλαμβάνουν «νέες και ενδιαφέρουσες λεπτομέρειες» σχετικά με τις προσπάθειες της Τεχεράνης για την ανάπτυξη πυρηνικών πυραύλων. Μάλιστα δε ακόμη και ο Πρόεδρος Τραμπ δήλωσε ότι, «η ομιλία του Ισραηλινού πρωθυπουργού έδειξε ότι ο Αμερικανός Πρόεδρος είχε 100% δίκιο που επέκρινε την συμφωνία για τα πυρηνικά του Ιράν». Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός αμέσως μετά ενημέρωσε και μίλησε προσωπικά με τον Γάλλο Πρόεδρο, Εμανουέλ Μακρόν, και την Γερμανίδα Καγκελάριο, Άγκελα Μέρκελ, σχετικά με τις πληροφορίες που αποκάλυψε
ΑΜΦΙΣΒΗΤΗΣΕΙΣ
Από Ιρανικής πλευράς είχαμε άμεσες αντιδράσεις. Ιρανοί αξιωματούχοι επέκριναν έντονα την παρουσίαση του Ισραηλινού πρωθυπουργού, για ανάπτυξη πυρηνικών όπλων εκ μέρους του Ιράν , χαρακτηρίζοντάς την «παιδαριώδη» και «γελοία». Φυσικά οι αντιδράσεις του Ιράν ήταν αναμενόμενες και δεν θα σταθούμε στις αιτιάσεις του. Εδώ όμως τίθεται το ερώτημα: Έχει δίκαιο ο Ισραηλινός πρωθυπουργός και όντως οι μυστικές υπηρεσίες του Ισραήλ συγκέντρωσαν 100.000 έγγραφα μέσα σε λιγότερα από τρία χρόνια από την ιστορική συμφωνία για τα πυρηνικά του Ιράν (Ιούλιος 2015), που αποδεικνύουν μυστικό πρόγραμμα του Ιράν για τα πυρηνικά όπλα; Και γιατί καμιά μυστική υπηρεσία του κόσμου δεν μπόρεσε να βρει τίποτα; Για λόγους αντικειμενικότητας, ας εξετάσουμε ορισμένες περιπτώσεις, όπου υπάρχει αμφισβήτηση, καθόσον όπως φαίνεται δεν κατάφερε να τους πείσει όλους. Σε σχετική ανακοίνωσή της, η Ύπατη Εκπρόσωπος της ΕΕ για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας, Φεντερίκα Μογκερίνι, ανέφερε ότι η παρουσίαση του Ισραηλινού πρωθυπουργού θα αξιολογηθεί. «Προς το παρόν, δεν έχω δει από τον κ. Νετανιάχου επιχειρήματα για τη μη συμμόρφωση του Ιράν, δηλαδή για την παραβίαση εκ μέρους του Ιράν των πυρηνικών δεσμεύσεών του στο πλαίσιο της πυρηνικής συμφωνίας», δήλωσε η κ. Μογκερίνι. Και στο Ισραήλ ο Ντον Χενίν, βουλευτής του συνασπισμού αραβικών κομμάτων του Ισραήλ Joint List, χαρακτήρισε την παρουσίαση του κ. Νετανιάχου «προεκλογική ομιλία», σχολιάζοντας, μεταξύ άλλων, ότι «ένας ηγέτης που κατηγορείται για διαφθορά (Νετανιάχου) προσπάθησε να πείσει έναν άλλο ηγέτη που κατηγορείται για διαφθορά (Τραμπ) για την αναζωπύρωση μιας λαίλαπας, της οποία το κόστος θα πληρώσουν οι άνθρωποι που ζουν εδώ».
Και οι αμφισβητήσεις συνεχίζονται και από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Αξιόπιστες ιστοσελίδες, όπως η Moon of Alabama, αναφέρουν ότι αυτά που παρουσίασε ο κ. Νετανιάχου, δεν βασίστηκαν σε ουσιώδεις πληροφορίες των Ισραηλινών μυστικών υπηρεσιών, αλλά πιθανότατα από δεδομένα που παρείχε το Ιράν στον Διεθνή Οργανισμό Ατομικής Ενέργειας (IAEA), κατά την περίοδο υλοποίησης του Κοινού Ολοκληρωμένου Σχεδίου Δράσης. Σύμφωνα με τον Δρ Τζέφρευ Λούις, εμπειρογνώμονα στον τομέα της μη διάδοσης των πυρηνικών όπλων και διευθυντή του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων του Middlebury, ΗΠΑ, «όλα τα γραφικά, οι εικόνες και οι τεχνικές λεπτομέρειες που παρουσίασε ο κ. Νετανιάχου ήταν γνωστά στον ΙΑΕΑ και στους διαπραγματευτές της συμφωνίας με το Ιράν. Η ιστορία που παρέχουν οι Ισραηλινοί για να εξηγήσουν πώς έχουν πρόσβαση στα αρχεία δεν ταιριάζει στο περιεχόμενο της “εξαιρετικά θεατρικής” παρουσίασης». Σύμφωνα δε με τις «αποκαλύψεις» Ισραηλινού πράκτορα που μίλησε ανώνυμα στην εφημερίδα New York Times, οι Ισραηλινές μυστικές υπηρεσίες (Μοσάντ ) είχαν ανακαλύψει το 2016, το κτιριακό συγκρότημα στην Τεχεράνη, όπου οι Ιρανοί φύλαγαν όλο το αρχειακό υλικό για το μυστικό πρόγραμμα των πυρηνικών τους όπλων και από τότε το είχαν σε «στενή παρακολούθηση». Το αρχειακό αυτό υλικό ανακτήθηκε μετά από μυστική επιχείρηση των Ισραηλινών, τον Ιανουάριο 2018, από το εν λόγω κτίριο. Για την επιχείρηση αυτή, ο Εσφαντιάρ Μπαντμανγκελίτζι, πολιτικός επιστήμονας στο Πανεπιστήμιο Columbia, αποκαλύπτει ότι τα αρχεία ήταν αρχικά στο κτίριο που ανέφεραν οι Ισραηλινοί, αλλά το καλοκαίρι του 2017, οι Ιρανοί τα μετέφεραν σε άλλο κτίριο στην Τεχεράνη, οπότε η Ισραηλινή επιχείρηση έγινε στο αρχικό κτίριο και όχι στο νέο που μεταφέρθηκαν τα αρχεία. Προφανώς εδώ κάτι δεν πάει καλά και κάποιοι ψεύδονται. Εκτιμάται ότι στο άμεσο μέλλον θα πληροφορηθούμε περισσότερα για το τι συνέβη και ποια η αξία του υλικού αυτού, αν δηλαδή είναι όντως βαρυσήμαντες αποδείξεις για το μυστικό πρόγραμμα του Ιράν, με τελικό σκοπό την κατασκευή ατομικής βόμβας όπως ισχυρίζεται το Ισραήλ, ή τα στοιχεία είναι παλαιά και φυσικά γνωστά.
ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ
Ανεξάρτητα τι θα αποκαλυφθεί αργότερα, οι γεωπολιτικές εξελίξεις στην περιοχή είναι ραγδαίες και εδώ θα εστιάσουμε την προσοχή μας και δη στις γεωστρατηγικές επιδιώξεις του Ισραήλ, που όπως προαναφέραμε η εθνική του άμυνα και ασφάλεια αποτελεί τον πρωτεύοντα και ακρογωνιαίο λίθο της εθνικής του υψηλής στρατηγικής. Το Ιράν, σύμφωνα με το Ισραήλ, αποτελεί ανέκαθεν το κράτος που επιβουλεύεται την εθνική του υπόσταση και αποτελεί τον μεγαλύτερο εχθρό του. Το Ιράν είναι μετά την Ρωσία, ο στρατηγικός σύμμαχος του καθεστώτος Άσαντ, και το επιχειρησιακό θέατρο της Συρίας έχει γίνει το κύριο μέτωπο του συνόλου της περιφερειακής στρατηγικής της Τεχεράνης, καθόσον στρατιωτικές δυνάμεις του Ιράν ευρίσκονται στην Συρία, στο πλευρό των συμμάχων των, Ρωσίας, Συρίας και Χεζμπολάχ στην μάχη κατά των τζιχαντιστών και όχι μόνο. Οι Ισραηλινοί θεωρούν ότι το Ιράν έφθασε πλέον στην αυλή του, ευρίσκεται μερικές δεκάδες χιλιόμετρα από τα σύνορά του, άρα ο κίνδυνος είναι πλέον υπαρκτός, και πρέπει να αντιμετωπισθεί άμεσα. Αυτή η προβολή ισχύος του Ιράν στην Συρία, μαζί με τον σύμμαχό του, τον άλλο εχθρό του Ισραήλ, την Χεζμπολάχ του Λιβάνου, είναι το μεγαλύτερο γεωπολιτικό πρόβλημα και απειλή για το Ισραήλ. Μάλιστα, η de facto δημιουργία ήδη του περίφημου Σιϊτικού άξονα με χαρακτηριστικό παράδειγμα τον μεγάλο αυτοκινητόδρομο Τεχεράνη, Βαγδάτη, Αλ Μπουκαμάλ (στα σύνορα Συρίας-Ιράκ), Παλμύρα, Δαμασκός, Βηρυτός, έχει αναστατώσει τα γειτονικά κράτη, με κυριότερους το Ισραήλ και την Σαουδική Αραβία, για διαφορετικούς λόγους, αλλά κοινές επιδιώξεις.
Το Ισραήλ, είναι γνωστόν, ότι σε θέματα εθνικής στρατηγικής και σε ότι αφορά την άμυνα και την ασφάλεια του δεν έχει όρια, εμμονές και προκαταλήψεις. Είναι ικανό να «συμμαχήσει με τον διάβολο» αρκεί να διασφαλίσει το ύψιστο αγαθό της εθνικής του ασφάλειας, εφαρμόζοντας την real politic σε όλες της τις διαστάσεις, αποτελώντας υπόδειγμα υψηλής διεθνούς πολιτικής για πολλούς και φυσικά και για μας. Και θα χρησιμοποιήσει κάθε μέσο και κάθε δυνατότητα. Μέχρι πριν μερικά χρόνια η Σαουδική Αραβία θεωρούνταν ότι ευρίσκετο στην κορυφή (μαζί με το Ιράν) της πυραμίδος των εχθρών του Ισραήλ. Όμως τα δεδομένα και οι εξελίξεις διαμορφώνουν πλέον μια νέα πολιτική κατάσταση, που επιβάλλει συμμαχία με τον εχθρό, που οι Ισραηλινοί πραγματιστές, την εκμεταλλεύονται για τις εθνικές των επιδιώξεις.
Και η Σαουδική Αραβία, ηγέτιδα δύναμη του Σουνιτικού Αραβικού κόσμου και σε αέναη αντιπαλότητα και διαρκή έχθρα με την ηγέτιδα δύναμη του Σιϊτικού κόσμου το Ιράν (οι Ιρανοί δεν είναι Άραβες, είναι Πέρσες), θεώρησε ότι ο μεγαλύτερος εχθρός του Αραβικού κόσμου, το «Σιωνιστικό μόρφωμα», όπως αποκαλείτο το Ισραήλ, μπορεί και πρέπει να γίνει ο καλύτερος σύμμαχος, αφού και το Ισραήλ συμφωνεί, ότι ο κοινός εχθρός πλέον είναι το Ιράν και πρέπει να αντιμετωπιστεί με συμμαχίες, αφού πλέον τα συμφέροντά των είναι κοινά στην περιοχή. Η Σαουδική Αραβία, υπό την ηγεσία στην ουσία του διαδόχου του θρόνου πρίγκηπα Μωχάμεντ Μπιν Σαλμάν, αγαπημένου υιού του Βασιλιά Σαλμάν, ενός πραγματιστή και διορατικού νέου ηγέτη, δεν διστάζει να κάνει ανεπίτρεπτες κάποτε, αλλά επιβεβλημένες σήμερα συμμαχίες με τον εχθρό, για να αντιμετωπίσουν την νέα πραγματικότητα, τον κοινό εχθρό, το Σιϊτικό Ιράν.
ΕΚΤΙΜΗΣΕΙΣ – ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Το Ισραήλ σήμερα, με ενισχυμένη πλέον την Αμερικανική υποστήριξη, δεν διστάζει να πραγματοποιεί μοναχικές αεροπορικές επιδρομές στην Συρία, εκεί που θεωρεί ότι είναι ο εχθρός του, το Ιράν και η Χεζμπολάχ. Από την αρχή του πολέμου στην Συρία, εκτιμάται ότι το Ισραήλ έχει πραγματοποιήσει πάνω από 120 αεροπορικές προσβολές στην Συρία κατά του Ιράν και της Χεζμπολάχ, συμμάχου και εκπρόσωπου του Ιράν στον Λίβανο και εχθρό του Ισραήλ. Μια μέρα πριν τις αποκαλύψεις Νετανιάχου για το «μυστικό Ιρανικό πρόγραμμα», η Ισραηλινή αεροπορία βομβάρδισε στόχους (Ιρανικούς και Χεζμπολάχ) στην Συρία και όπως κάθε φορά δεν παραδέχθηκε, ούτε αρνήθηκε.
Ο πρωθυπουργός του Ισραήλ εφαρμόζοντας μια έξυπνη διεθνή καταγγελτική πολιτική, στοχοποίησε το Ιράν και κινητοποίησε την διεθνή πολιτική σκηνή, ασχέτως αν τα στοιχεία που παρουσίασε είναι αληθή ή όχι, παλαιά ή νέα. Το Ισραήλ κατήγγειλε το Ιράν ότι είναι ο ψεύτης, που παραβιάζει τις διεθνείς συμφωνίες που έχει υπογράψει και εν κρυπτώ και παραβύστω συνεχίζει τις έκνομες δραστηριότητες του στο πυρηνικό πρόγραμμα για την κατασκευή ατομικής βόμβας, άρα ο κίνδυνος είναι όχι μόνο για το Ισραήλ, αλλά και για ολόκληρο τον κόσμο. Αυτό δίνει το πλεονέκτημα στο Ισραήλ να βγαίνει από το κάδρο της προσοχής και των καταγγελιών (Παλαιστινιακό, βομβαρδισμοί στην Συρία κλπ) και να στρέφει την διεθνή προσοχή, στον μεγάλο του εχθρό, το Ιράν. Ακόμη προσφέρει επιχειρήματα στον πρόεδρο των ΗΠΑ, να υλοποιήσει την απειλή του για αποχώρηση από την Συμφωνία (JCPOA), για το Ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα, όπως επιθυμούν διακαώς τόσο το Ισραήλ, όσο και η Σαουδική Αραβία.
Όμως όσο αποτελεσματική είναι αυτή η πολιτική, άλλο τόσο μπορεί να εξελιχθεί σε επικίνδυνη και να πυροδοτήσει χειρότερες καταστάσεις. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των υπηρεσιών πληροφοριών του Ισραήλ, η Τεχεράνη προφανώς θα επιδιώξει μια απάντηση, που θα καθιστά σαφές ότι δεν παραβλέπει την απώλεια επτά μελών της Επαναστατικής της Φρουράς, σε πρόσφατη Ισραηλινή αεροπορικής επίθεση στη βάση Τ4 στη Συρία, αλλά προς το παρόν δεν θα οδηγηθεί σε απευθείας στρατιωτική αντιπαράθεση με το Ισραήλ. Η στρατιωτική ανάπτυξη του Ιράν στη Συρία εξακολουθεί να είναι περιορισμένη και σχετικά ευάλωτη σε μια ισραηλινή επίθεση. Παράλληλα, οι εταίροι του Ιράν στην Συρία, το καθεστώς Άσαντ, η Ρωσία και η Χεζμπολάχ, δεν ενδιαφέρονται για μια σύγκρουση, που θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο την επιβίωση του καθεστώτος. Αλλά η συνεχής τριβή και αντιπαράθεση και ιδιαίτερα αν μετά τις 12 Μαίου 2018, ο πρόεδρος Τραμπ αποφασίσει να εγκαταλείψει την Συμφωνία (JCPOA), που η Γαλλία και η Ευρώπη θεωρεί σημαντική και δεν πρέπει οι ΗΠΑ να αποχωρήσουν, τότε τα πράγματα μπορεί να αλλάξουν και δη προς το χειρότερο. Το Ιράν, στρυμωγμένο και συνεχώς βαλλόμενο, μπορεί κάποια στιγμή να αντιδράσει υπέρμετρα. Έχοντας συμμάχους την κυρίαρχο και νικήτρια σήμερα στην Συρία, την Ρωσία, με συμμάχους την Χεζμπολάχ και την Τουρκία, μπορεί να προκαλέσει ανάφλεξη, με αποτέλεσμα οι εξελίξεις να είναι τραγικές, καθόσον το Ισραήλ είναι ήδη πυρηνική δύναμη και η στρατιωτική του ισχύς είναι δεδομένη και ισχυροτάτη. Και σε ότι αφορά την Ρωσία και τον ρόλο της, είναι αμφίβολο εάν η Μόσχα μπορεί να παίξει τον ρόλο του έντιμου διαμεσολαβητή μεταξύ των μερών, παρά τη σύγκληση, από μέρους της Ρωσίας, στο Σότσι Ισραηλινών και Ιρανών αξιωματούχων χωριστά, πρόσφατα, χωρίς απτά αποτελέσματα. Χωρίς μια τέτοια διαμεσολάβηση και έναν λογικό συμβιβασμό μεταξύ των αντικρουόμενων συμφερόντων, δηλαδή εγκαθίδρυση και προβολή ισχύος του Ιράν στη Συρία, έναντι όμως της διακηρυγμένης βούλησης του Ισραήλ να την αποτρέψει, τότε η προοπτική γενικότερης ανάφλεξης, με εμπλοκή Ισραήλ και Ιράν θα εξακολουθεί να υπάρχει και μάλιστα πολύ πιθανό και αυτό είναι το ανησυχητικό και λίαν επικίνδυνο για την ειρήνη και την ασφάλεια.
*Ο Ιωάννης Μπαλτζώης είναι Αντγος (ε.α.), πρώην ΑΚΑΜ Τελ Αβίβ, πρώην Αξκος Επιχειρήσεων της Ε.Ε. στον πόλεμο της Βοσνίας, Απόφοιτος Tactical Intelligense School (US Army) Μεταπτυχιακό M.Sc. στην Γεωπολιτική Ανάλυση, Γεωστρατηγική Σύνθεση του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.
Πηγές: Moon of Alabama
Haaretz
The Jerusalem Post
The Times of Israel
