ΗΠΑ-ΙΡΑΝ: Από την προ δύο ετών παράξενη συμμαχία στο χθεσινό αδιέξοδο – Στο μυαλό του Τραμπ και οι συμμαχίες-ασανσερ

Του Μάνου Χατζηγιάννη

Για να αντιληφθεί κανείς τι σκοπεύει ο Αμερικανός πρόεδρος σε σχέση με το Ιράν πρέπει να διεισδύσει στις πιο μύχιες σκέψεις του, αλλά και να αναλύσει τις βραχυπρόθεσμες συμμαχίες του.

Το πρώτο πράγμα που σκέφτεται κανείς μετά τις τελευταίες ανακοινώσεις για το Ιράν που μυρίζουν εμπόλεμη κατάσταση είναι “πως ένας πρόεδρος που λύνει το γόρδιο δεσμό με την Βόρεια Κορέα χτυπάει την γροθιά στο μαχαίρι με το Ιράν”.

Και οι δύο χώρες ήταν “άξονες του κακού” κατά τον Μπους….

Τι μας είπε λοιπόν χθες ο Πρόεδρος Τράμπ;

-Αποσύρει τις ΗΠΑ από την πυρηνική συμφωνία του 2015 με το Ιράν

-Αποκαθιστά τις κυρώσεις στο Ιράν, χωρίς όμως να μας εξηγήσει πώς θα γίνει αυτό

Κατά τη διάρκεια της ομιλίας του είδαμε πολλές βαρύγδουπες δηλώσεις που όμως δεν λένε τίποτα επί της ουσίας και πιθανόν να τις ζήλευε και ο μετρ του είδους Δημήτρης Αβραμόπουλος!!

“Η συμφωνία δεν έπρεπε ποτέ να έχει γίνει ποτέ” είπε ο Αμερικανός πρόεδρος για να συμπληρώσει ότι η συμφωνία με το Ιράν που διαπραγματεύθηκε η κυβέρνηση Ομπάμα απέτυχε να προστατεύσει την εθνική ασφάλεια της Αμερικής. Μόνο που πάλι δεν εξήγησε τι εννοεί και βέβαια δεν έδωσε παραδείγματα…

Το πρόγραμμα βαλλιστικών πυραύλων του Ιράν αναφέρθηκε έντονα στις παρατηρήσεις του Tράμπ, παρόλο που η δραστηριότητα αυτή δεν καλύπτεται από την αρχική συμφωνία!!

Και πάμε στο ζουμί… Ο Τράμπ στάθηκε στην εμπλοκή του Ιράν σε άλλες περιφερειακές συγκρούσεις, μεταξύ των οποίων η Υεμένη και η Συρία. Αλλά ποιος άλλος εμπλέκεται για παράειγμα στην διαμάχη στην Υεμένη; Μα ο παραδοσιακός εχθρός του Ιράν και άσπονδος φίλος των Αμερικανών, η Σαουδική Αραβία!

Επίσης ο Αμερικανός πρόεδρος αναφέρθηκε σε “αποδεικτικά στοιχεία” από το Ισραήλ για να υποστηρίξει τους ισχυρισμούς του για τη δραστηριότητα του Ιράν. Ποια είναι αυτά τα στοιχεία από ό,τι φαίνεται δεν…κάνει να μάθουμε.

Ήδη δεν είναι λίγοι οι αναλυτές που αποκρυπτογραφώντας τα λεγόμενα Τραμπ μιλούν για “χάρες” σε Σ. Αραβία και Ισραήλ.

Πάντως ενδιαφέορν έχει πως ενώ η δήλωση του ξεκίνησε με τη σκληρότερη δυνατή γλώσσα για να περιγράψει το ιρανικό καθεστώς, μαλακωσε τον τόνο του όταν μίλησε για τον ιρανικό λαό

Επίσης ο Tράμπ συνέκρινε τις ενέργειές του σήμερα με τις συνεχιζόμενες διαπραγματεύσεις με τη Βόρεια Κορέα για να τερματίσει το πυρηνικό πρόγραμμα της χώρας.

Μετά την ομιλία του Αμερικανού προέδρου, το αμερικανικό Υπουργείο Οικονομικών δήλωσε ότι θα επαναλάβει μια σειρά από κυρώσεις που σχετίζονται με το Ιράν μετά τη λήξη των περιόδων διακοπής 90 και 180 ημερών, συμπεριλαμβανομένων κυρώσεων που αφορούν στον πετρελαϊκό τομέα της χώρας και σε συναλλαγές με την κεντρική τράπεζα.

Σε δήλωση στην ιστοσελίδα του, το αμερικανικό δημόσιο ταμείο έκανε λόγο για κυρώσεις σχετικά με τις εξαγωγές αεροσκαφών προς το Ιράν, το εμπόριο μετάλλων της χώρας και τυχόν προσπάθειες της Τεχεράνης για απόκτηση αμερικανικών δολαρίων.

Όσον αφορά δε στις πρώτες αντιδράσεις:

Ο Ρουχανί από το Ιράν, σχολιάζοντας την ανακοίνωση του Τρμπα, είπε ότι η χώρα του μπορεί να επιτύχει τα οφέλη της JCPOA με πέντε χώρες. Σημείωσε δε ότι η χώρα του είναι έτοιμη για εμπλουτισμό ΑΝ ΧΡΕΙΑΣΤΕΙ μέσα σε τρεις εβδομάδες!!! https://www.pentapostagma.gr/2018/05/%CE%B5%CE%BA%CF%84%CE%B1%CE%BA%CF%84%CE%BF-%CE%B4%CE%B9%CE%AC%CE%B3%CE%B3%CE%B5%CE%BB%CE%BC%CE%B1-%CF%81%CE%BF%CF%85%CF%87%CE%B1%CE%BD%CE%AF-%CE%B3%CE%B9%CE%B1-%CF%84%CE%B9%CF%82-%CE%B1%CE%BD%CE%B1.html

Το Κοινό Ολοκληρωμένο Σχέδιο Δράσης (JCPOA), γνωστό ως διεθνής συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν τέθηκε στη Βιέννη στις 14 Ιουλίου 2015 μεταξύ του Ιράν, και των πέντε μόνιμων μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών (Κίνα, Γαλλία, Ρωσία, Ηνωμένο Βασίλειο, Ηνωμένες Πολιτείες-συν τη Γερμανία) και της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

“Η ΕΕ είναι αποφασισμένη να ενεργήσει σύμφωνα με τα συμφέροντα ασφαλείας της και να προστατεύσει τις οικονομικές της επενδύσεις” στο Ιράν, δήλωσε από την πλευρά της η επικεφαλής της εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ Μογκερίνι. https://www.pentapostagma.gr/2018/05/%CE%BC%CE%BF%CE%B3%CE%BA%CE%B5%CF%81%CE%AF%CE%BD%CE%B9-%CE%B3%CE%B9%CE%B1-%CF%84%CE%B7%CE%BD-%CE%B1%CF%80%CF%8C%CF%86%CE%B1%CF%83%CE%B7-%CF%84%CF%81%CE%B1%CE%BC%CF%80-%CE%B8%CE%B1-%CF%84%CE%B7%CF%81.html

Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρρες καλεσε τα άλλα έθνη να διατηρήσουν τη συμφωνία του Ιράν.

Ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα, χαρακτήρισε την απόφαση του Τραμπ “τόσο λανθασμένη”.https://www.pentapostagma.gr/2018/05/%CF%84%CF%81%CE%AD%CE%BC%CE%B5%CE%B9-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CE%BF-%CE%BC-%CE%BF%CE%BC%CF%80%CE%AC%CE%BC%CE%B1-%CF%84%CE%B9%CF%82-%CF%83%CF%85%CE%BD%CE%AD%CF%80%CE%B5%CE%B9%CE%B5%CF%82-%CF%84%CE%B7%CF%82.html

Τι είχε κάνει όμως η κυβέρνηση Ομπάμα που ισοπέδωσε ο Τραμπ; Σημειωτέον πως η άρση της συμφωνίας αποτέλεσε μια βασική υπόσχεση της προεκλογικής εκστρατείας του Τράμπ.

Πριν από δύο χρόνια

Πριν από ακριβώς δύο χρόνια λοιπόν στο πλαίσιο ανακατατάξεων στην γεωστρατηγική σκακιέρα άλλαξαν οι φιλίες και οι έχθρες των ΗΠΑ με τον μουσουλμανικό κόσμο.

Πριν από δύο χρόνια ακριβώς γίναμε μάρτυρες μιας εκκολαπτόμενης παράξενης συμμαχίας μεταξύ των ΗΠΑ και του Ιράν. Του Ιράν, στο οποίο είχε επιβάλλει εμπάργκο η αμερικανική διπλωματία. Ομως η ίδια αμερικανική διπλωματία πιστή στη ρήση του Λίνκολν “Φίλος είναι αυτός που έχει τους ίδιους εχθρούς με σένα” επέλεξε τότε να στρέψει τα νότα της στη Σαουδική Αραβία επιχειρώντας εναγκαλισμούς-αν και όχι τόσο ειλικρινείς- με τους εχθρούς αυτής Ιρανούς.

Πριν από δύο χρόνια ακριβώς το κλίμα είχε στραβώσει με τους Σαουδάραβες με αφορμή το απόρρητο υλικό για την τρομοκρατική επίθεση της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 Τότε ακούγαμε πως από αυτό το υλικό εξαρτάται εάν οι ΗΠΑ θα κινηθούν νομικά μηνύοντας την κυβέρνηση της Σαουδικής Αραβίας για τις ζημιές.

Και οι Αμερικανοί άρχισαν να στέλνουν μηνύματα προς πάσα κατεύθυνση….

Κι από τα πρώτα μηνύματα ήταν προς τον Κόλπο με την συναναστροφή με τους Ιρανούς. Πρώτος βασικός λόγος είναι πως η κυβέρνηση Ομπαμα εκτιμούσε ότι ο Ιρανός πρόεδρος Rouhani έχει τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσει συγκεκριμένα εργαλεία της διπλωματίας με ευεργετική επιρροή στα προβλήματα της Μέσης Ανατολής, αλλά και στο Λίβανο, τη Συρία, την Υεμένη και η φωνή του είναι πιο ειρηνική, εν αντιθέσει με τη σαουδαραβική πολιτική που αξιολογήθηκε από το Λευκό Οίκο ως πιο βίαιη και αποσυνθετική.

Με παγιωμένη την πολιτική κατάσταση στο Ιράν η κυβέρνηση Ομπάμα επιχείρησε να δει μακροπρόθεσμα. Πλην όμως ο χειρισμός της διαιωνίζε το εμπάργκο κρατώντας σε οικονομική ασφυξία το Ιράν προς ίδιον όφελος. Σε έναν πληθυσμό περίπου 80 εκατομμύρια, οι μισοί είναι ηλικίας κάτω των 35 ετών και η ανεργία των νέων ανέρχεται στο 20% με πολλούς Ιρανούς που ελπίζουν να μεταναστεύσουν για ένα καλύτερο μέλλον.

Τότε λοιπόν ήταν που ο πρώην υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Τζον Κέρι και ο ομόλογός του του Ιράν Τζαβάντ Ζαρίφ συναντήθηκαν στα Ηνωμένα Έθνη στη Νέα Υόρκη για να μελετήσουν τρόπους για την εφαρμογή της πυρηνικής συμφωνίας και να επιταχύνουν το τέλος του εμπάργκο.

Στόχος της προσέγγισης εκείνης ήταν σύμφωνα με αρκετούς αναλυτές το ότι οι ΗΠΑ επιζητούσαν σε…αντάλλαγμα από το Ιράν ο Rouhani να παίξει ένα θετικό διπλωματικό ρόλο σε όλη τη Μέση Ανατολή, το Λίβανο, τη Συρία, και την Υεμένη.

Παράλληλα όμως προτιμούσαν η εξουσία στο Ιράν να βρίσκεται στα χέρια των δεξιών-φονταμενταλιστών προκειμενου να τρομάξει τους γείτονές του για να αγοράσουν όπλα . Εκτιμάται ότι ην περίοδο 2013-2016 η Σαουδική Αραβία αγόρασε όπλα από τις ΗΠΑ αξίας 90 δισεκατομμύριων αμερικανικών δολαρίων.

Συν τοις άλλοις οι ΗΠΑ και το Ιράν συμφωνούσαν στην καταπολέμηση του Daesh, και για πολλούς στην Ουάσιγκτον η Τεχεράνη, ήταν ίσως είναι ο μόνος αποτελεσματικός εταίρος στην περιοχή για την καταπολέμηση του σουνιτικού εξτρεμισμού, που απειλεί και το ίδιο το Ιράν, αλλά και όλες τις πρωτεύουσες του κόσμου.

Από εκείνα τα δεδομένα στις σχέσεις του “Θείου Σαμ” με τους απογόνους της περσικής αυτοκρατορίας πως φτάσαμε στις σημερινές καταστάσεις παραμένει ένα ερώτημα…

Τέλος ένα βασικό συμπέρασμα της νέα τακτικής Τραμπ είναι πως πλέον η εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ επί Προεδρίας του Τραμπ μέχρι στιγμής ρισκάρει αντιπαράθεση με την Τεχεράνη και τροφοδοτεί ολοένα το αυξανόμενο ρήγμα με την Ευρώπη.

Πόσο πρέπει να ανησυχούν τον πλανήτη επομένως οι συμμαχίες-ασανσερ των ΗΠΑ; Συμμαχίες στις οποίες αναφέρθηκε χθες ο Τραμπ. Είπε συγκεκριμένα ότι η “αποσυντεθειμένη και σάπια δομή της τρέχουσας συμφωνίας” θα επέτρεπε στο Ιράν να αναπτύξει ένα πυρηνικό όπλο σε σύντομο χρονικό διάστημα και ότι η αποτυχία της δράσης θα προκαλούσε έναν “αγώνα πυρηνικών εξοπλισμών στη Μέση Ανατολή”.

Δεν ανέφερε βέβαια ότι το Ισραήλ πιστεύεται ευρέως ότι είναι το μόνο πυρηνικά ένομο κράτος στη Μέση Ανατολή, αν και ούτε επιβεβαιώνει ούτε αρνείται την κατοχή ατομικών όπλων.

Ο πρόεδρος δήλωσε ότι έλαβε την απόφαση μετά από διαβούλευση με τους συμμάχους των ΗΠΑ, παρά τις μανιώδεις διπλωματικές προσπάθειες των ευρωπαϊκών συμμάχων να τηρήσουν τη συμφωνία.

Οι Ευρωπαίοι διπλωμάτες πάντως φοβούνται ότι η κίνηση Τραμο δεν έχει μακροπρόθεσμη στρατηγική. Παρά την απόσυρση των ΗΠΑ, οι διπλωμάτες των ευρωπαϊκών πρωτευουσών ελπίζουν να τηρήσουν τη συμφωνία με κάποια μορφή, αλλά υπάρχουν αμφιβολίες για το κατά πόσο αυτή πλέον είναι μια πρακτική επιλογή.