Υδρογονάνθρακες: Ηθελημένη ή αθέλητη απαξίωση κοιτασμάτων με τέτοιες συμβάσεις;

Ως γνωστόν, υπάρχουν δύο ειδών συμβάσεις παραχώρησης του δικαιώματος έρευνας εξόρυξης υδρογοναθράκων: οι συμβάσεις Royalty+Taxes (Μισθώματος και Φορολογίας) και οι συμβάσεις Production Sharing (Διανομής Παραγωγής).

Δρ. Σωτήρης Ν. Καμενόπουλος
Διδάκτωρ Πολυτεχνείου Κρήτης
Σχολή Μηχανικών Ορυκτών Πόρων

Στις συμβάσεις Royalty+Taxes οι εταιρείες είναι ιδιοκτήτες σχεδόν ολόκληρης της αξίας της παραγωγής υδρογοναθράκων που προκύπτει προς εμπορία στην επιφάνεια (αφαιρουμένου του μισθώματος). Οι εταιρείες μισθώνουν ουσιαστικά τα «οικόπεδα»/γεωτεμάχια και πληρώνουν το φόρο που τους αναλογεί στο κράτος.

Με τον τρόπο αυτό οι εταιρείες μπορούν να οργανώσουν καλύτερα τις υποχρεώσεις τους και να προβούν σε βιώσιμο/μακροπρόθεσμο οικονομικό και παραγωγικό προγραμματισμό. Μη ξεχνάμε ότι τέτοιου είδους επενδύσεις απαιτούν μακροχρόνιο προγραμματισμό και σταθερό φορολογικό καθεστώς.

Ειδάλλως, καμία εταιρεία δεν θα ενδιαφερθεί να επενδύσει. Φανταστείτε να θέλατε να νοικιάσετε ένα οικόπεδο ή ένα βιομηχανικό χώρο ή ένα χωράφι, έ ένα διαμέρισμα για να στεγάσετε μια εταιρία και ο ιδιοκτήτης να έχει την απαίτηση να έχει δικαίωμα στην παραγωγή; Θα επενδύαμε σε αυτό το οικόπεδο; Μάλλον όχι.

Στις Συμβάσεις «Production Sharing» οι εταιρείες είναι ιδιοκτήτες μόνο του μεριδίου τους (συνήθως μικρότερο του 50%). Με αυτόν τον τρόπο οι εταιρείες δεν μπορούν να αντλήσουν σημαντικά κεφάλαια από τις αγορές καθώς οι αγορές δεν πρόκειται να επενδύσουν σε «κρατικοποιημένες» εταιρείες.

Ειδικά στην περίπτωση των κοιτασμάτων της Κρήτης όπου τα βάθη εξόρυξης είναι πάρα πολύ μεγάλα (άρα και οι ανάγκες σε κεφάλαια πολύ μεγάλες), η υιοθέτηση του μοντέλου «Production Sharing» θα σήμαινε ενδεχομένως και αυτόματα την απομάκρυνση πιθανών ενδιαφερόμενων εταιρειών.

Η Αίγυπτος μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1980 ακολουθούσε το «κρατικοποιημένο» μοντέλο «Production Sharing». Από τα μέσα της δεκαετίας του ’80 όταν πλέον η Αίγυπτος προχώρησε στην αξιοποίηση του φυσικού αερίου άλλαξε το μοντέλο αξιοποίησης των υδρογοναθράκων της και υιοθέτησε το μοντέλο «Royalty+Taxes» για δύο λόγους…

Πρώτον, αυτό το μοντέλο «ταιριάζει» καλύτερα στην εξόρυξη φυσικού αερίου, και δεύτερον «ταιριάζει» στα μεγάλα βάθη της Μεσογείου [Παραπομπή 1]. Με τον τρόπο αυτό η Αίγυπτος κατάφερε και προσέλκυσε μεγάλους επενδυτές και τελικώς άνοιξε το παιγνίδι του φυσικού αερίου στη Μεσόγειο με την αξιοποίηση του κοιτάσματος Zohr.

Τον τελευταίο καιρό άρχισε να διαρρέει σιγά-σιγά η προδιάθεση του Υπουργείου Ενέργειας για υιοθέτηση του «κρατικοποιημένου» μοντέλου «Production Sharing» για την αξιοποίηση των Ελληνικών υδρογοναθράκων νοτίως της Κρήτης.

Το μοντέλο αυτό, σύμφωνα με τα παραπάνω, δεν ενδείκνυται για την περίπτωση των κοιτασμάτων νοτίως της Κρήτης τα οποία περιέχουν φυσικό αέριο σε μεγάλα βάθη. Εάν τελικώς υιοθετηθεί το μοντέλο «Production Sharing» πολύ πιθανώς οι μεγάλες εταιρείες δεν θα δείξουν ενδιαφέρον για τα «οικόπεδα»/γεωτεμάχια νοτίως της Κρήτης∙ αυτό θα σημάνει την τεχνητή (;) απαξίωση των θαλάσσιων «οικοπέδων» νοτίως της Κρήτης.

Η στρατηγική της σκόπιμης απαξίωσης περιουσιακών στοιχείων είναι γνωστή και παλαιά και εφαρμόζεται ακόμη και στα μεσιτικά. Εάν η κυρίαρχη στρατηγική της ελληνικής κυβέρνησης είναι η τεχνητή / σκόπιμη απαξίωση («Planned or Strategic Obsolescence») των «οικοπέδων» / γεωτεμαχίων νοτίως της Κρήτης ώστε να απομακρυνθούν συγκεκριμένοι «παίκτες» από την περιοχή και να μπουν «άλλοι», ώστε μετά να επανέλθει και πάλι ως επανόρθωση ενός «λάθους» το μοντέλο «Royalty+Taxes», τότε αυτό θα μπορούσε εύκολα να οδηγήσει σε παρελκόμενα αρνητικά αποτελέσματα.

Εάν αυτές είναι οι σκέψεις του αρμόδιου υπουργείου, τότε θα είχε αποτέλεσμα αποτέλεσμα να αλλοιωθεί ο ανταγωνισμός και να απομακρυνθούν ενδεχομένως διάφοροι «μη αρεστοί» ενδιαφερόμενοι «παίκτες» προς όφελος άλλων. Αυτό θα μπορούσε να εκθέσει την Ελλάδα σε κινδύνους από ενδεχόμενη παρέμβαση της Επιτροπή Ανταγωνισμού της ΕΕ, κάτι το οποίο όταν έγινε στο παρελθόν, σε διάφορα θέματα, δεν είχε καλά αποτελέσματα για τη χώρα.

Ας σημειωθεί ότι η ΕΕ δεν «αγαπάει» καθόλου την τεχνητή απαξίωση προϊόντων (ούτε «οικοπέδων») καθώς τις θεωρεί πρακτικές αθέμιτου ανταγωνισμού που αλλοιώνουν την ευρωπαϊκή αγορά και οδηγούν σε ολιγοπώλια ή μονοπώλια… ειδικά στον τομέα της ενέργειας. Και κάποιοι υποστηρίζουν ότι η Ελλάδα δεν έχει στον τομέα αυτό «πρότερο έντιμο βίο.