Αθήνα, Χριστούγεννα 1944

«Ἡ Δημοκρατία δὲν εἶναι μία πόρνη, ποὺ τὴν μαζεύει ἀπὸ τὸν δρόμο κάποιος ποὺ κραδαίνει πολυβόλο». Ἀπό ἀγόρευση τοῦ Οὐίνστων Τσῶρτσιλ στὴν ἀγγλική βουλή τὴν 8η Δεκ 1944, ἀναφερόμενος στὴ μάχη τῶν Ἀθηνῶν.
Την 25η Δεκ. 1944 η Αθήνα εόρταζε τα πρώτα ελεύθερα Χριστούγεννα, μετά από την τριετή σκληρή γερμανική κατοχή με
τον χειρότερο τρόπο. Η πόλις είχε μετατραπεί σε ένα πεδίο μιας ανελέητης μάχης, με τρόπαιο την κατάκτηση της εξουσίας. Οι δυνάμεις του ΕΛΑΣ (Α΄ Σώμα Στρατού, ΙΙ και ΧΙΙ Μεραρχίες, 18.000 άνδρες) υπό την καθοδήγηση του γενικού γραμματέα του ΚΚΕ Γεωργίου Σιάντου, από το στρατηγείο του στην Φιλοθέη, προσπαθούσαν να θέσουν υπό τον έλεγχο τους την Αθήνα. Οι πιστές στην Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητος δυνάμεις (12.000 άνδρες), μαζί με τα βρετανικά στρατεύματα (6.000 άνδρες), πολεμούσαν για να εμποδίσουν την διά της βίας κατάκτηση της εξουσίας από το ΚΚΕ. Ο Πρωθυπουργός της Ελλάδος Γεώργιος Παπανδρέου με τον βρετανό στρατιωτικό διοικητή Στρατηγό Ρόναλντ Σκόμπυ, διηύθυναν τον αγώνα από το ξενοδοχείο «Μεγάλη Βρετάνια» στο Σύνταγμα.

Ο Γ. Παπανδρέου με τον στρατηγό Σκόμπυ.

Ο Τσώρτσιλ στην Αθήνα
Ο Ουίνστων Τσώρτσιλ, από την 5η Δεκ, όταν πλέον είχε αρχίσει η αιματηρή αναμέτρηση, απέστειλε στον στρατηγό Σκόμπυ την εξής διαταγή: «Πρέπει νὰ κρα-τήσουμε τὴν Ἀθήνα, μὴ διστάσετε νὰ ἐνεργήσετε σάν νὰ εὑρίσκεσθε σὲ κάποια κατεχόμενη πόλη, εἰς τὴν ὁποῖα λαμβάνει χῶρα μία ἀνταρσία». Από την 8η Οκτωβρί-ου1944 ο Στάλιν είχε συμφωνήσει με τον Τσώρτσιλ ότι η Ελλάδα ανήκε στην βρετανική σφαίρα επιρροής. Τα σοβιετικά στρατεύματα είχαν σταματήσει στην Βουλγαρία. Ο Τσώρτσιλ προκειμένου να αποτρέψει τα χειρότερα ενίσχυσε τις δυνάμεις του Σκόμπυ με δύο ακόμα Μεραρχίες (1). Ενίσχυσε επίσης το επιτελείο του με τους εμπειροπόλεμους Τζων Χώκσγουερθ (John Hawkesworth) υποστράτηγο και τον ταξίαρχο Χιού Μάνεριγκ (Hugh Mainwaring). Η συμμετοχή των βρετανικών στρατευμάτων στην σύγκρουση έτυχε δριμείας κριτικής τόσο από τον βρετανικό, όσο και από τον αμερικανικό τύπο, θεωρούμενη ως ανάμειξη στα εσωτερικά της Ελλάδος. Οι ρωσικές εφημερίδες Πράβδα και Ισβέστια τήρησαν «σιγήν ἰχθύος». Την παραμονή των Χριστουγέννων ο βρετανός πρωθυπουργός με τον Υπουργό Εξωτερικών Ήντεν, τον Μακ Μίλαν και τον στρατάρχη Αλεξάντερ, αφίχθησαν στην ελληνική πρωτεύουσα. Τότε αποφάσισε ο Τσώρτσιλ να αναθέσει τα καθήκοντα του αντιβασιλέως στον Αρχιεπίσκοπο Δαμασκηνό. Την 26η Δεκ. πραγματοποιήθηκε σύσκεψη στο υπουργείο εξωτερικών μεταξύ όλων των εμπλεκομένων, με σκοπό τον τερματισμό των εχθρο-πραξιών. Στην σύσκεψη παρίστατο τόσο ο επικεφαλής της ρωσικής αποστολής της Ελλάδος συνταγματάρχης Ποππώφ, όσο και ο Αμερικανός πρεσβευτής Μακ Βη. Ο Γεωργ. Σιάντος, ως εκπρόσωπος του ΚΚΕ, έθεσε όρους οι οποίοι εκ των πραγμάτων δεν μπορούσαν να γίνουν δεκτοί. Ο γενικός γραμματέας του ΚΚΕ, έδειχνε να μην είχε ενημέρωση, να μην είχε αντίληψη της καταστάσεως, να μην είχε λάβει ακόμη το περίφημο σήμα από τον Γκεόργκι Δημητρώφ, τον Γενικό Γραμματέα Κομμουνιστικής Διεθνούς (Κομιντέρν), που τον πληροφορούσε να μην περιμένει καμία βοήθεια από το εξωτερικό. Ο Σιάντος σίγουρα δεν ενήργησε από δική του πρωτοβουλία, εκτελούσε διαταγές της Μόσχας. Ο στόχος του Στάλιν ήταν οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης. Ήθελε να δείξει όμως, ότι όπως αυτός δεν βοηθούσε τους Έλληνες κομμουνιστές σεβόμενος την συμφωνηθείσα διανομή των χωρών, ανέμενε το ίδιο από τους συμμάχους του για τις χώρες της σφαίρας επιρροής της ΕΣΣΔ. Στις 11 Ιανουαρίου του 1944 ο Σιάντος ζήτησε ανακωχή, η οποία κατέληξε στην υπογραφή της συνθήκης της Βάρκιζας την 12η Φεβρ. 1945. Εάν η ηγεσία του ΚΚΕ δεν ενεργού-σε σύμφωνα με τις εντολές της Μόσχας θα τιμωρείτο, τόσο για το κίνημα, όσο και για την συμφωνία της Βάρκιζας, γεγονός το οποίο δεν συνέβη ποτέ.
Ο Θλιβερός Απολογισμός
Το ΚΚΕ δεν ήθελε να διεκδικήσει την εξουσία μέσω των εκλογών, ο αφοπλι-σμός του ΕΛΑΣ για τον οποίον είχε συμφωνήσει, τού στερούσε μεγάλο μέρος από την στρατιωτική του ισχύ, την οποία χρειαζόταν, για να καταστεί ο κυρίαρχος του παιχνιδιού. Η έγκριση για ένοπλη δράση από την Μόσχα δεν σήμαινε όμως και την κατάληψη της εξουσίας. Το ηγετικό στέλεχος του ΚΚΕ Γιάννης Ιωαννίδης στις «Ἀναμνήσεις του» γράφει:«δέν μποροῦσαν νὰ μᾶς τό ποῦν; δέν μποροῦσαν νὰ μᾶς τό ποῦν;» Οι 12.000 νεκροί της φοβερής αυτής συγκρούσεως, οι μισοί εκ των ο-ποίων ήσαν άμαχοι, έπεσαν στο βωμό ενός πάθους, καθαρά ελληνικού. Το πάθος αυτό μάς θολώνει την κρίση και μάς στερεί την λογική σκέψη. Ο Τσώρτσιλ το περι-γράφει με επιτυχία, στην ιστορία του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου: «Ἀνεξάρτητα ἀπὸ τὸ πόσο ἄθλιες εἶναι οἵ συνθῆκες τῆς ζωῆς τους, ἀπὸ τὸ πόσο κινδυνεύει ἡ χῶρα τους, αὐτοὶ εἶναι πάντα χωρισμένοι σὲ πολλὰ κόμματα, μὲ πολλούς αρχηγούς, οἵ ὁποῖοι μάχονται μεταξύ τους μ’ ἕνα ἀπεγνωσμένο πάθος». Τουλάχιστον σ’αυτόν τον τομέα δείχνουμε θαυμαστή συνέχεια και συνέπεια συνεχίζοντας ακάθεκτοι μέχρι τις ημέρες μας.

Αθήνα Δεκέμβριος 1944, Βρετανοί στρατιώτες.

(1)Από την 12 έως 16 Δεκ 1944, ο Τσώρτσιλ απέστειλε επιπλέον δυνάμεις στην Αθήνα ( 5η Ινδική Τα-ξιαρχία Πεζικού και 4η Βρετανική Μεραρχία Πεζικού)

Αντγος ε.α Ιωάννης Κρασσάς

loading...