Έπος της Πίνδου: Οι «άγνωστοι στρατιώτες» που έπεσαν στο πεδίο της μάχης για την υπέρτατη θυσία – Δεν τάφηκαν ποτέ

Το ζήτημα των Ελλήνων στρατιωτών που έμειναν και παραμένουν άταφοι μέχρις των ημερών μας, στα βουνά της Β.Ηπείρου στην Αλβανία, έπειτα από τος έπος της Πίνδου… είναι γνωστό.
Ένας ακόλουθος εν αποστρατεία, που υπηρετισε στο αλβανικό μέτωπο «ανοίγει τα χαρτιά» του, καταμαρτυρώντας μερικά άγνωστα στοιχεία, έπειτα από ενδελεχή έρευνα στην περιοχή.

«Όταν τα σύνορα με την Αλβανία άνοιξαν, αρχίσαμε τις έρευνες στα πεδία των μαχών. Ψάχναμε τη γη με τα χέρια. Βρίσκαμε λιωμένα άρβυλα, κουμπιά από χλαίνες, ξιφολόγχες, κράνη, υδροδοχεία, οστά…», όπως δήλωσε.

«Άγνωστοι στρατιώτες»
Για τους χώρους ταφής υπάρχουν ελάχιστα στοιχεία. Από τη μελέτη των διασωθέντων αρχείων, αλλά και προσωπικές μαρτυρίες, όπως αναφέρει, εξάγεται το συμπέρασμα ότι η ταφή των νεκρών, γινόταν είτε σε πρόχειρα στρατιωτικά νεκροταφεία, είτε στο σημείο όπου έπεσαν μαχόμενοι, ακόμη και σε ομαδικούς τάφους. Σε πολλές περιπτώσεις οι νεκροί φαντάροι έμπαιναν σε ξύλινα κιβώτια πυρομαχικών και στα σημεία ταφής τοποθετούνταν, ένας ξύλινος σταυρός.

Δυστυχώς όμως, η ταφή όλων των νεκρών δεν ήταν πάντοτε εφικτή, γιατί πολλοί σε ορισμένες επιχειρήσεις εγκαταλείφθηκαν, σκεπάστηκαν από τα χιόνια και έμειναν άταφοι, ή θάφτηκαν μεμονωμένα από τους συντρόφους τους. Αρκετοί διαμελίστηκαν και έγιναν βορρά σε άγρια ζώα.

Επίσης, λόγω της σκληρότητας του αγώνα, ορισμένοι τραυματίες δεν κατέστη δυνατόν να περισυλλεγούν, εγκαταλείφθηκαν στα πεδία των μαχών και αφού σκεπάστηκαν από παχύ στρώμα χιονιού, πέθαναν με φρικτό τρόπο και έμειναν άταφοι. Άλλοι καταπλακώθηκαν από πέτρες και χώματα λόγω των βομβαρδισμών πυροβολικού και αεροπορίας, κάποιοι διαμελίστηκαν και ουδέποτε βρέθηκαν ή αναγνωρίστηκαν.

Τα αρχεία της Διεύθυνσης Ιστορίας Στρατού

Τα Αρχεία της Διεύθυνσης Ιστορίας Στρατού αναφέρουν, πως από την έναρξη του πολέμου και μέχρι τις 28 Απριλίου 1941 οι απώλειες -φονευθέντες και εξαφανισθέντες- στο Αλβανικό μέτωπο, έφτασαν τους 13.936 Αξιωματικούς και οπλίτες. Από το σύνολο των νεκρών στις επιχειρήσεις εναντίον των Ιταλών, οι 7.796, έμειναν στην Αλβανία, θαμμένοι ή άταφοι, ενώ 5.960, ετάφησαν σε νεκροταφεία εντός του Ελληνικού εδάφους.

Από τη μελέτη των αρχείων, όπως επισημαίνει ο εν αποστρατεία ακόλουθος σε συνδυασμό με τη διασταύρωση πληροφοριών, προφορικών και καταγεγραμμένων σε προσωπικά ημερολόγια πολεμιστών, προέκυψαν συγκεκριμένα στοιχεία, ότι είχαν οργανωθεί στρατιωτικά νεκροταφεία στις περιοχές, Ντραγκότι, Δέλβινο, Βόδινο, Χειμάρα, Ερσέκα, Ντεβόλ, Βουλιαράτες, Πόγραδετς, Πρεμετή, Κλεισούρα, Κορυτσά, Μπογάζι, Ροντόνι, Μοράβα, Κυπαρό, Πλατυβούνι, Γκόλικο, Τρεμπεσίνα, Πούντα Νόρνε, Σκουτάρα και άλλες περιοχές.

Οι άταφοι νεκροί της 3η περιόδου του Πολέμου

Η ελληνική αντεπίθεση εντός του αλβανικού εδάφους, λόγω της μορφολογίας του και του βαρύτατου χειμώνα, εξελίσσεται αργά, με σημαντικές απώλειες εκατέρωθεν. Στις 22 Δεκεμβρίου απελευθερώνεται η Χειμάρα, στις 10 Ιανουαρίου η Κλεισούρα. Λόγω, όμως, των πολύ δυσμενών καιρικών συνθηκών ο αγώνας μετατρέπεται σε αγώνα χαρακωμάτων με περιορισμένες τοπικές επιθέσεις και αντεπιθέσεις.

Η συνεχής κακοκαιρία, οι σφοδρές χιονοπτώσεις και η αδυναμία των μεταφορών λόγω των μεγάλων απωλειών σε ζώα, αύξησε υπέρμετρα τα κρούσματα παγοπληξίας και κρυοπαγημάτων. Ο αριθμός των Ελλήνων νεκρών, κυρίως εξαιτίας των κρυοπαγημάτων και δευτερευόντως των επιχειρήσεων, ανέρχεται στους 7.796 αξιωματικούς και οπλίτες.

Αρκετοί νεκροί καλύφθηκαν από τα χιόνια εκεί που φονεύθηκαν και μάλιστα, σε πολλές περιπτώσεις μαζί με Ιταλούς νεκρούς και παρέμειναν άταφοι, για να αποκαλυφθούν μετά από 60 και πλέον ημέρες, όταν τα χιόνια άρχισαν να λειώνουν.

Από την 9η Μαρτίου και για μία εβδομάδα, ο ηρωισμός των ελληνικών δυνάμεων στο αιματοβαμμένο ύψωμα 731, που αντιστέκονται στις αλλεπάλληλες επιθέσεις των Ιταλών, σφραγίζει την αποτυχία της εαρινής αντεπίθεσης.

Έως και τις 28 Απριλίου, οι ελληνικές απώλειες ανήλθαν σε περίπου 4.038 νεκρούς αξιωματικούς και οπλίτες. Πολλοί νεκροί κατά τη σύμπτυξη των δυνάμεων εγκαταλείφθηκαν, ενώ κάποιοι άλλοι ενταφιάστηκαν πρόχειρα από τους συμπολεμιστές τους.

«Τόποι τιμής» στο Μέτωπο

Στόχο ζωής, αποτελεί για τον ιστορικό -ερευνητή Αγαθοκλή Παναγούλια, η ταυτοποίηση και η ταφή σε στρατιωτικά νεκροταφεία των Ελλήνων πεσόντων του Αλβανικού μετώπου. Όπως αναφέρει φέτος θα συνοδεύσει στο στρατιωτικό νεκροταφείο στο Βουλιαράτι, τους συγγενείς δύο παλικαριών καθώς ολοκληρώθηκε η διαδικασία της ταυτοποίησης. Ο ιστορικός για περισσότερο από 15 χρόνια διεξάγει μια προσωπική έρευνα στα πεδία των μαχών και στα ελληνικά μειονοτικά χωριά, προκειμένου να συλλέξει όσο το δυνατόν περισσότερα στοιχεία με την ελπίδα, «πως το εθνικό χρέος να ταφούν οι νεκροί θα εκπληρωθεί».

«Οι περισσότεροι έχουν ταφεί κοντά στον τόπο τιμής ή κοντά στα στρατιωτικά ιατρεία και νοσοκομεία όπου ξεψυχούσαν» αναφέρει με συγκίνηση ο κ. Παναγούλιας και παραθέτει στοιχεία της επώδυνης και επίπονης αναζήτησης του.

«Από μαρτυρίες ηλικιωμένων που έχω καταγράψει, στην περιοχή της Κλεισούρας, στην κοιλάδα ήταν θαμμένοι Έλληνες και Ιταλοί χωριστά. Από την μια μεριά οι Έλληνες και από το άλλο οι Ιταλοί. Πρέπει να σημειωθεί ότι εκεί, έγιναν οι σφοδρότερες μάχες και οι περισσότερες απώλειες και από τα δύο μέρη. Στη θέση Σαϊμόλα ,του χωριού Ντραγκότι στα στενά Κλεισούρας, σε χωράφια είναι θαμμένοι 420 ή κατ’ άλλους υπολογισμούς 720 πεσόντες. Μάλιστα οι Αλβανοί χωρικοί σέβονται τον χώρο, δεν τον καλλιεργούν και τον αποκαλούν «άκαρπη γη». Κάτω από το γήπεδο στην πόλη της Πρεμετής βρίσκονται τα οστά εκατοντάδων πεσόντων, το ίδιο και κάτω από της εγκαταστάσεις των λεωφορείων της Κορυτσάς», λέει ο κ. Παναγούλιας.

Και προσθέτει: «Οι Ιταλοί την πενταετία 1960-1965, μάζεψαν τους νεκρούς τους και τους δικούς μας, της περιοχής της Κλεισούρας και τους άφησαν στον παραπάνω χώρο. Λέγεται, ότι κατά την εκταφή βρέθηκαν δυο στρατιώτες, ένας Έλληνας και ένας Ιταλός, αλληλοκαρφωμένοι με τις ξιφολόγχες και τότε γράφτηκε και ένα ποίημα με τίτλο, «Εχθροί στον πόλεμο, φίλοι στο θάνατο»».

loading...

4 thoughts on “Έπος της Πίνδου: Οι «άγνωστοι στρατιώτες» που έπεσαν στο πεδίο της μάχης για την υπέρτατη θυσία – Δεν τάφηκαν ποτέ

  1. ΑΚΟΜΗ ΚΑΙ ΓΟΝΑΤΙΣΤΟΙ ΝΑ ΣΥΡΘΟΥΜΕ ΜΠΡΟΣΤΑ ΣΤΟΥΣ ΠΟΛΕΜΙΣΤΕΣ ΤΟΥ 1940, ΔΕΝ ΘΑ ΑΡΚΟΥΣΕ ….

    ΟΙ ΗΡΩΕΣ- ΓΙΓΑΝΤΕΣ ΤΟΥ 1940, ΠΟΛΕΜΗΣΑΝ ΑΤΡΟΜΗΤΟΙ, ΤΙΜΩΝΤΑΣ ΑΥΤΑ ΠΟΥ ΕΙΧΑΝ ΜΕΣΑ ΣΤΑ ΠΑΝΤΕΛΟΝΙΑ ΤΟΥΣ .

    ΔΕΝ ΗΞΕΡΑΝ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥ 1940 ΟΤΙ ΣΗΜΕΡΑ ΘΑ ΚΥΒΕΡΝΟΥΣΑΝ ΓΚΕΪ ΚΑΙ ΠΑΙΔΟΦΙΛΟΙ, ΟΙ ΟΠΟΙΟΙ ΔΕΝ ΞΕΡΟΥΝ ΤΙ ΕΧΟΥΝ ΜΕΣΑ ΣΤΑ ΠΑΝΤΕΛΟΝΙΑ ΤΟΥΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΦΟΥΣΤΕΣ ΤΟΥΣ, ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΟΤΙ ΝΑ ΒΡΟΥΝ ΕΚΕΙ ΜΕΣΑ, ΕΙΝΑΙ ΑΔΥΝΑΤΟΝ ΝΑ ΤΟ ΟΝΟΜΑΣΟΥΝ, ΓΙΑΤΙ ΕΙΝΑΙ ΑΓΡΑΜΜΑΤΟΙ !

    ΨΙΤ, ΣΚΑΤΟ- ΤΣΙΠΡΑ, ΣΚΑΤΟ- ΔΕΝΔΙΑ, ΤΟ ΞΕΡΟΥΜΕ ΟΤΙ ΤΕΤΟΙΕΣ ΜΕΡΕΣ ΤΡΕΜΕΤΕ ΚΑΙ ΚΡΥΒΕΣΘΕ ΚΑΤΩ ΑΠΟ ΤΑ ΚΡΕΒΒΑΤΙΑ ΣΑΣ Η, ΚΑΛΥΤΕΡΑ ΜΕΣΑ ΣΤΟΥΣ ΥΠΟΝΟΜΟΥΣ, ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΣΑΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ!

    Ο ΔΕΝΔΙΑΣ, ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΕΝΑΣ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΔΙΚΗΓΟΡΟΥΣ ΤΟΥ μεσιέ ΡΟΤΣΙΛΝΤ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΚΑΘΕ ΧΡΟΝΟ ΤΡΩΕΙ ΞΥΛΟ ΑΠΟ ΤΟ ΑΦΕΝΤΙΚΟ ΤΟΥ, ΓΙΑΤΙ ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΚΑΤΑΡΓΗΣΕΙ ΤΗΝ ΠΑΡΕΛΑΣΗ !!

    ΕΜΠΡΟΣ ΔΕΝΔΙΑ , ΚΑΤΑΡΓΗΣΕ ΤΗΝ ΠΑΡΕΛΑΣΗ ΑΝ ΣΟΥ ΒΑΣΤΑΕΙ !!

    ΤΟ ΞΥΛΟ ΠΟΥ ΕΧΕΙΣ ΝΑ ΦΑΣ, ΘΑ ΕΙΝΑΙ ΑΠΕΡΙΓΡΑΠΤΟ ! ΔΟΚΙΜΑΣΕ ΨΕΥΤΟ- ΝΤΑΗ ΜΑΣ ….

    ΕΚΕΙΝΟ ΤΟ " Ο Χ Ι ", ΔΕΝ ΤΟ ΜΕΤΕΦΕΡΕ Η ΗΧΩ !

    ΗΤΑΝ ΠΟΛΥ ΒΑΡΥ ΓΙΑ ΝΑ ΤΟ ΜΕΤΑΦΕΡΕΙ ! ΄ΗΤΑΝ ΣΑΝ ΤΗΝ ΒΑΡΕΙΑ ΣΚΙΑ ΤΩΝ ΣΤΡΑΤΙΩΤΩΝ ΤΟΥ 1940, ΤΗΝ ΟΠΟΙΑ ΤΗΝ ΕΒΛΕΠΑΝ ΟΙ ΙΤΑΛΟΙ ΚΑΙ ΕΦΕΥΓΑΝ ΤΡΟΧΑΔΗΝ!

    ΚΑΙ ΟΛΟΙ ΟΙ ΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΟΙ ΠΡΟΔΟΤΕΣ, ΤΕΤΟΙΕΣ ΜΕΡΕΣ, ΒΛΕΠΟΥΝ ΤΟΝ ΙΔΙΟ ΕΦΙΑΛΤΗ :

    ΒΛΕΠΟΥΝ ΕΝΑΝ ΓΙΓΑΝΤΙΟ ΕΛΛΗΝΑ ΣΤΡΑΤΙΩΤΗ ΤΟΥ '40, ΝΑ ΤΟΥΣ ΚΥΝΗΓΑΕΙ ΚΑΙ ΝΑ ΤΟΥΣ ΒΡΟΝΤΟΦΩΝΑΖΕΙ:

    Α Ε Ρ Α !!

    ΑΓΓΕΛΙΚΗ

  2. Πατριώτες εφ' όπλου λόγχη, να πάρουμε ξανά
    το Σύνταγμα, την Πλάκα, το Μετς, τον Πειραιά
    το έπος του σαράντα μας οδηγεί ξανά
    αέρα, αέρα δεν έχουμε αέρα

    Αέρα, αέρα δεν έχουμε αέρα
    αρχιδια πατερα

  3. η βαιτσα η χοντροκωλα του
    κουμπαρου του τα ρουφηξε ολα!
    ο αρτεμηs ο καυμενοs εχει τωρα
    πια παρα πολυ μενοs αφου ειναι
    και αυτοs απο τον κουμπαρο του
    ξεχειλωμενοs και ψ@λοχυμενοs!!!
    Τι να κανει και ο πρωην Γιωργοs Π
    που τωρα γραφει με δυο'ν'και παιρνει
    φορα παιρνει φορα φορα π@υτσοκατηφορα
    αλλα δεν την γλυτωνει την ψ@λη γιατι ειναι ο
    κ@λοs του χωνι και εχει γινει λουτσα….
    λικη λικη λικη ειναι επιρρεπηs στην Π@υΤσΑΝ
    και η αγγελικη ειναι απο εκεινα τα σκατα που
    κυλουν στουs υπονομουs oι σκατοβουτηγμενοι/εs
    ειναι σαν και του λαΓοσ τρυπιεs κυλοτεs που
    τουs αρεσει την π@υτσαν να βαζουν απο πισω
    και απο μπροs..πανω κατω πανω κατω τουs τον
    κανανε τον πατο ανω κατω σαν αυγο μελατο…..
    χλατσα χλουτσα χλατσα χλουτσα τα πσωρογιδα
    τα λαγουδο περιστεροχεσμενα γιναν λουτσα!!!
    ΟΙ ΑΡΧΙΑΠΑΤΕΩΝΕΣ-ΤΑ ΤΗΛΕΟΠΤΙΚΑ ΚΟΠΡΑΝΑ!
    ο μαυριδεροs καταδικασμενοs μποντυμπιλντερ!
    ο ξεκουτιασμενοs καταδικασμενοs ψευτομποντυμπιλντερ!
    Οπωs λεει και η παροιμια ΟΤΙ ΣΚΑΤΑ και ΤΟ ΦΤΥΑΡΙ!!!

Comments are closed.