Η γεωγραφική σημασία της Τουρκίας

Γράφει η Δρ. Άννα Κωνσταντινίδου*

Όλοι εστιάζουμε στη γεωγραφική σημασία της Τουρκίας για το Διεθνές Σύστημα ή για να είμαι πιο σωστή η γειτονική χώρα εκμεταλλεύτηκε στο έπακρο – για εμένα προσωπικά – τη φημολογία που αναπτύχθηκε τεχνηέντως από τις Μεγάλες Δυνάμεις ήδη από το 1923 για να κατευνάσουν ή (πιο σωστά) για να διαμορφώσουν ένα θηρίο, επειδή ήθελαν να παροπλίσουν την Ελλάδα …

Και όσοι είμαστε Ιστορικοί, αλλά και Διεθνολόγοι, ασχολούμενοι με τη Διπλωματική Ιστορία πρέπει να ανατρέξουμε στην Ιστορία και να δούμε πότε δημιουργήθηκε ο “μύθος” αυτός περί της γεωγραφικής ανωτερότητας (αλήθεια, είναι έτσι;;;;) της Τουρκίας… Μήπως η Ελλάδα δεν αντιλήφθηκε το “βραχιόλι” που έχει στα χέρια της, ώστε να το εκμεταλλευτεί στο έπακρο;;;… Και ποιο είναι αυτό το βραχιόλι;;;;… Μα φυσικά, ότι είναι ανάδελφο κράτος με τα όλα τα γειτνιάζοντα με αυτήν κράτη, εκτός φυσικά από την αδελφή της, την Κύπρο, έχοντας ωστόσο στενές σχέσεις με αυτά (από κάθε άποψη) …

Η Ελλάδα έχει πολύ καλύτερη γεωγραφική θέση από την Τουρκία και θα επιχειρηματολογήσω με βάση τα διαθέσιμα ιστορικά, εθνογραφικά και θρησκειολογικά δεδομένα… Και προτού πούμε οτιδήποτε, είναι αναγκαίο να αναφέρουμε αυτό :

ότι η Ελληνική Διπλωματία όφειλε να εστιάσει για δεκαετίες ολόκληρες πάνω στο εθνολογικό κομμάτι των λαών με τους οποίους γειτονεύει και να το κάνει προμετωπίδα της Εξωτερικής Πολιτικής της…

Η μαγική λέξη που υποσκελίζει τη λέξη γεωγραφία είναι το εθνολογικό ζήτημα, το οποίο υφίσταται εδώ και δύο τουλάχιστον αιώνες στην ευρύτερη γεωγραφική περιοχή μας, πάνω σε αυτό πάτησαν οι Μεγάλες Δυνάμεις για διαμορφώσουν τις σφαίρες επιρροής τους και κυρίως, στη βάση αυτή οργανώθηκαν πολιτειακά τα κράτη της περιοχής μας… Ακόμα και ο Α’ΠΠ είχε επίκεντρο στην ανατολική περιφέρεια το εθνολογικό. Εξυπακούεται ότι ο Μακεδονικός Αγώνας ή πιο μπροστά το τεχνητό θέμα της Βουλγαρικής Εξαρχίας, αλλά αργότερα δε, οι Βαλκανικοί Πόλεμοι, και για να πάμε αρχικά ανατολικά στο Κιρκούκ και τη Μοσούλη, και μετά στην Αίγυπτο, όλα αυτά τα γεγονότα που διαμόρφωσαν το Νέο Κόσμο της περιοχής μας, είχαν έρεισμα το Εθνολογικό….

Εχει, αλήθεια, η Τουρκία καλύτερη γεωγραφική θέση από την Ελλάδα, όταν ουσιαστικά το μεγαλύτερο μέρος της βλέπει μπροστά του μία ελληνική λίμνη;;;… Και φυσικά, ο Βόσπορος και τα Στενά των Δαρδανελλίων είναι ένα κομβικής σημασίας γεωστρατηγικό σημείο. Όμως θα πρέπει να εστιάσουμε στο timing της Συμφωνίας του Montreux (1936), όταν η πάλη ανάμεσα σε Ρωσία και Δύση εξαιτίας της Μέσης Ανατολής και των πρώτων επαναστατικών κινημάτων στους αραβικούς λαούς διαμόρφωναν τις εξελίξεις… Όμως, καθώς η Ιστορία και η Γεωγραφία είναι αλάνθαστες, τα Δαρδανέλλια εξαρτώνται εμμέσως πλην σαφώς από ένα Ελληνικό Αιγαίο.

Ειδικότερα, στη βάση των ανωτέρω, ώστε να δώσουμε και τη διάσταση του εθνολογικού που ειναι πιο σημαντικό από το γεωγραφικό και το οποίο αντιλήφθηκε η Δυτική Διπλωματία από το 1918 και κυρίως το 1923, και σήμερα πρέπει να εστιάσουμε σε αυτό το κομμάτι, είναι, ότι η Συνθήκη του Montreux υπογράφηκε έτσι όπως υπογράφηκε για δύο κυρίως λόγους :

α. Γιατί η Δύση θεώρησε ότι οι Σουνίτες Τούρκοι θα αναλάμβαναν τον κατευνασμό των Σουνιτών Αράβων (που η ρωσική παρεμβολή άρχισε να εισχωρεί μέσω του Μπααθισμού, και ιδίως σε Ιράκ, Παλαιστίνη και Αίγυπτο),

β. Η Ελλάδα, έχοντας το Αιγαίο δικό της, και με ιδιαίτερη θέση στο κοινωνικό και ιστορικό κατεστημένο της τον Ορθόδοξο Χριστιανισμό (βλ. Ρώσους και χώρες των Βαλκανίων, παρά τα προβλήματα του παρελθόντος με κάποιες εξ αυτών), στενές σχέσεις με την Αίγυπτο (λόγω ιστορικής Παροικίας), μεγάλη Παροικία από το 1914 στην Ιερουσαλήμ (που λειτουργούσε ως συγκοινωνούν δοχείο με την Παροικία μας στην Αίγυπτο), Παροικία ανθηρή σε Σουδάν και με στενές σχέσεις με τους γηγενείς κατοίκους (μάλιστα οι Βρετανοί όσον αφορά το Σουδάν, μας χαρακτήριζαν αποικιοκράτες, ενώ ήσαν οι ίδιοι), μεγάλη Παροικία στην Αιθιοπία και ελληνικές μειονότητες σε κάθε κράτος των Βαλκανίων και κυρίως στο έδαφος που το 1923 ονομάστηκε από τη Διπλωματία ως τουρκικό, όλα αυτά συνέτειναν, ότι η χώρα μας, αν απολάμβανε και τα πλεονεκτήματα του ουδετεροποιημένου καθεστώτος των Δαρδανελλίων (που ίσχυε μέχρι το 1936), ήταν βέβαιο ότι θα υποσκέλιζε, και ουσιαστικά θα κονιορτοποιούσε τις δύο μεγάλες αποικιοκρατικές δυνάμεις, Αγγλία και Γαλλία από όλη τη Νοτιοανατολική Μεσόγειο και το ευρύτερο γεωγραφικό περιβάλλον.

Οι Έλληνες, επειδή στους λαούς της περιοχής τους κάθε άλλο παρά συνειδησιακά, προσομοίαζαν με τους αποικιοκράτες και επειδή ο ευεργετισμός στο κοινωνικό κατεστημένο του ελλαδικού κράτους διαμόρφωνε – σε πολλές περιπτώσεις- τις πολιτικές και τις συμμαχίες του, εκτός φυσικά από το πρακτικό (οικονομικό) όφελος για την Ελλάδα, η χώρα μας για τις δύο Μεγάλες Δυνάμεις ήταν η αχίλλειος πτέρνα για τη συνέχιση και επιβίωσή τους στην ευρύτερη, γεωγραφική περιοχή.

Και επειδή τα ιστορικά αρχεία πάντοτε θα πρέπει να είναι γνώμονας της Διπλωματίας (και κυρίως της Ελληνικής), ακόμα και της σημερινής που υποτίθεται ότι διαμορφώνεται στα πλαίσια της Διεθνούς Κοινότητας (θεσμικού περιβάλλοντος) που οργανώθηκε μετά το 1945, οι Έλληνες Διπλωμάτες και σύμβουλοι στο Ελληνικό ΥπΕξ θα πρέπει να ανατρέχουν σε πτυχές της ελληνικής Ιστορίας που υποδηλώνουν ότι οι Μεγάλες Δυνάμεις φοβόντουσαν την εθνολογικό υπόβαθρο των Ελλήνων και με βάση αυτό πώς οι δεύτεροι κοινωνιολογικά διαμόρφωναν τις πολιτικές τους με τα κράτη της περιοχής τους.

α. στο 1876 (Βουλγαρική Εξαρχία, δηλαδή στην πίεση της Ρωσίας απέναντι στην Ελλάδα, με επίκεντρο το Οικουμενικό Πατριαρχείο),

β. στο 1914 (επιγένεση του αλβανικού κράτους, πίεση των Μεγάλων Δυνάμεων στην Ελληνική Κυβέρνηση για τη Βόρεια Ήπειρο), δυναμική παρουσία των ελληνικών καραβιών (πολεμικών και εμπορικών, που χρηματοδοτήθηκαν τα περισσότερα εξ αυτών από Έλληνες ευεργέτες της Αιγύπτου, της Ρωσίας και της Ρουμανίας) στην Αδριατική και κυρίως στα Στενά του Οτράντο,

γ. 1923 Συνθήκη της Λωζάννης και πώς διαμορφώθηκε με επίκεντρο την Κωνσταντινούπολη για τα ελληνικά συμφέροντα, καθώς ήταν το μόνο ουδέτερο έδαφος, αφού ήταν υπό την σκέπη της ΚτΕ, που θα μπορούσε να “θιγεί” και να διαμορφώσει την πολιτική της ανταλλαγής – και συγχρόνως να “πακτώσει” τα συμφέροντα των δύο Μεγάλων Δυναμεων.

Όλο το Αιγαίο εκ των πραγμάτων ήταν ελληνικό και δεν μπορούσε να αντιστραφεί ούτε από γεωγραφικής ούτε από εθνολογικής άποψης, ενώ ταυτόχρονα την υπογραφή τους σε αυτό την είχαν βάλει οι Βαλκανικοί Πόλεμοι. Και το μόνο γεωγραφικό έδαφος που έμενε “ελεύθερο προς διαπραγμάτευση” ήταν τα Παράλια του μικρασιατικού εδάφους (αλλά και του Πόντου) , και καθώς η Συνθήκη των Σεβρών δεν είχε επικυρωθεί από το Ελληνικό Κοινοβούλιο, στάθηκε βούτυρο στο ψωμί των Γαλλοβρετανών, ώστε με απάθεια να βλέπουν τις ειδεχθείς πράξεις που τα στίφη αυτών που ονομάστηκαν Τούρκοι, έπρατταν εναντίον των Ελλήνων από το 1921 – 1922 με αποκορύφωμα την Καταστροφή της Σμύρνης.

Οι Άγγλοι, οι Γάλλοι, και γενικά οι συμμαχικές χώρες μας, έβλεπαν από τα καράβια τους με πλήρη απάθεια να ξεκληρίζεται ο Ελληνισμός, γιατί έπρεπε η Συνθήκη που θα ακολουθούσε του Πολέμου αυτού, να διαμορφωθεί στο πλαίσιο αυτό που να εξυπηρετεί τα γαλλοβρετανικά συμφέροντα στην ευρύτερη περιοχή. Γιατί, όπως είπαμε οι Έλληνες δεν ήταν αποικιοκράτες για τους αυτόχθονες πληθυσμούς – και δεν εννοώ του Μικρασιατικου Εδάφους που ιστορικά ήταν Ελληνικό-, αλλά και για τους Ιρακινούς, και για όλους ανεξαίρετα τους πληθυσμούς όλης της ΝΑ Μεσογείου.

Οι δύο Μεγάλες Δυνάμεις διαμόρφωσαν (και διοχέτευσαν) την ψευδαίσθηση της γεωγραφικής ανωτερώτητας της Τουρκίας, επειδή γνώριζαν ότι εθνολογικά μέσω των συμπαγών ελληνικών Κοινοτήτων, αλλά και μέσω του θρησκευτικού δόγματος (όσον αφορά τους γηγενείς πληθυσμούς των κρατών) οι Έλληνες μπορούσαν να διαμορφώσουν τις εξελίξεις, κυρίως στα Βαλκάνια, αλλά και κοινωνιολογικά να προσεγγίσουν τα αραβικά φύλα της περιοχής, καθώς είχαν ιστορικής σημασίας σχέσεις με αυτά.

Και η αρχή αυτή περί της γεωγραφικής ανωτερότητας της Τουρκίας, που ουσιαστικά ξεκίνησε από τη Γαλλοβρετανική Διπλωματία ως ψευδαίσθηση για να περιθωριοποιήσουν μία οιονεί υπερδύναμη των Πέντε Θαλασσών και των δύο ηπείρων, έγινε δόγμα, καθώς η Ελλάδα με την πολιτική της και τα εσωτερικά προβλήματά της, δεν είδε ότι όλο αυτό ξεκινούσε και κατέληγε στο εθνολογικό… Ενώ παράλληλα, οφείλουμε να τονίσουμε ότι η Δύση από το 1960 και μετά και κυρίως από το 1990 έπεσε η ίδια στην παγίδα που είχε αυτή διαμορφώσει για τους λόγους που αναπτύξαμε πιο πάνω, μια και η ίδια έβγαλε στο φως ένα Θηρίο (καθώς το τουρκικό κράτος εκμεταλλεύτηκε τις αποφάσεις της Δύσης, αλλά κυρίως το γεγονός ότι η Ελλάδα δεν είχε διαμορφώσει τη Διπλωματία της στη βάση τής προσέγγισης των γύρω περιοχών της με μέσο την Εθνολογία, και χρησιμοποιώντας την Κοινωνιολογία των Λαών).

Όμως, δεν είναι αργά… Αυτήν την στιγμή πρέπει να διαμορφώσουμε την Εξωτερική Πολιτική μας, πατώντας στην Εθνολογία και την Κοινωνιολογία … Γιατί η Ελλάδα είναι από κάθε άποψη η πιο ζηλευτή χώρα του Κόσμου από την οποία εξαρτώνται ΟΛΑ τα κράτη του Κόσμου.