Το Σπήλαιο Πεντέλης[1] ή Σπήλαιο Αμώμων ή Σπήλαιο Νταβέλη βρίσκεται στη νοτιοδυτική πλευρά του όρους Πεντέλη, στην Αττική και σε υψόμετρο 700 μ., βορειοανατολικά του λεκανοπεδίου Αττικής. Είναι γνωστό από τη συσχέτισή του με τον λήσταρχο του 19ου αι., Χρήστο Νταβέλη, η οποία όμως αμφισβητείται.
Ιστορικά στοιχεία
Η σπηλιά αρχικά δεν είχε κάποια δίοδο προς τον εξωτερικό χώρο του βουνού. Το εσωτερικό της σπηλιάς ανακαλύφθηκε από τους αρχαίους Έλληνες όταν λάξευσαν το βουνό για την παραγωγή του πεντελικού μαρμάρου. Στην αρχαιότητα υπήρξε ιερό του Πανός, ενώ κατά τους βυζαντινούς χρόνους αποτέλεσε ησυχαστήριο μοναχών που είχαν εγκατασταθεί σχεδόν σε όλη την Πεντέλη, των λεγομένων “Αμώμων” απ’ όπου και έλαβε το όνομά του. Στους νεότερους χρόνους κατά την παράδοση φέρεται να αποτελούσε κρησφύγετο του λήσταρχου Νταβέλη απ’ όπου και το επικρατέστερο όνομα του σπηλαίου, αν και ποτέ δεν αποδείχθηκε κάτι τέτοιο.
Εξερεύνηση του σπηλαίου
Το σπήλαιο αυτό εξερευνήθηκε πλήρως από το ζεύγος των Ελλήνων σπηλαιολόγων Ιωάννη και Άννας Πετρόχειλου. Η είσοδός του είναι αρκετά μεγαλοπρεπής. Μετά την είσοδο ακολουθεί ένας πελώριος θάλαμος κατηφορικός μήκους 112 μέτρων και μέγιστου πλάτους 40 μέτρων. Στο μέσον του θαλάμου αυτού υπήρχε κατακόρυφο βάραθρο 15 μέτρων. Επίσης στο χαμηλότερο σημείο του θαλάμου, προς το τέλος του, υφίστατο και έτερο βάραθρο με ελικοειδές επικίνδυνο πέρασμα, βάθους περίπου 10 μέτρων. Τέλος, κάπου στο αριστερό τοίχωμα της σπηλιάς, υπάρχει πέρασμα που οδηγεί σε μια μικρή εδαφική κοιλότητα με νερό, τη “λίμνη των νυμφών”.
Η σπηλιά και ο χώρος γύρω από αυτή υπέστησαν, κατά τις δεκαετίες 1970 και 1980, μεγάλες παρεμβάσεις λόγω έργων που εκτελούσε τότε το Υπουργείο Άμυνας οι οποίες αλλοίωσαν τόσο το εσωτερικό της όσο και τον περιβάλλοντα χώρο, προκαλώντας ρηγματώσεις στα παρεκκλήσια του Αγίου Σπυρίδωνα και Αγίου Νικολάου[2]. Σύμφωνα με τον Γιώργο Μπαλάνο (“Πέρα από το αίνιγμα της Πεντέλης”, εκδόσεις locus7) οι εργασίες διήρκεσαν την περίοδο 1977-1983, με τη χρήση βαρέων μηχανημάτων, εκρηκτικών υλών κλπ. Παρόλα τα παράπονα για την καταστροφή ενός χώρου αρχαιολογικής σημασίας, δεν μπορούσε να βρεθεί ποιος ήταν πίσω από τις εργασίες αυτές ή γιατί γίνονται. Το σπήλαιο Νταβέλη δεν έχει δοθεί σε τουριστική εκμετάλλευση.
Ναοί Αγ. Σπυρίδωνα και Αγ. Νικολάου
Ο ναός του Αγίου Σπυρίδωνα
Στη σημερινή είσοδο της σπηλιάς, βρίσκονται δύο ναΰδρια. Το νότιο εκκλησάκι, αφιερωμένο στον Άγιο Σπυρίδωνα, είναι λαξευμένο κυριολεκτικά μέσα στο βράχο, ενώ στην αριστερή και εξωτερική πλευρά, το βόρειο παρεκκλήσιο τιμάται στο όνομα του Αγίου Νικολάου. Οι δύο είσοδοι στη βόρεια πλευρά δείχνουν ότι επρόκειτο για πέρασμα[3].Οι ναΐσκοι έχουν αναστηλωθεί, μετά τις ζημιές που προκλήθηκαν από τις εργασίες των προηγούμενων δεκαετιών[2]. Το εκκλησάκι του Αγ. Σπυρίδωνα είναι το παλαιότερο από τα δύο, χρονολογούμενο στο 10ο ή 11ο αι. μ.Χ. και φέρει στη νότια πλευρά του χαράγματα με μορφές αγγέλων, σταυρών και αετών. [4]. Το εκκλησάκι του Αγ. Νικολάου είναι κάπως μεταγενέστερο. Η ύπαρξη δύο μικρών κρυπτών στο δάπεδό του και μιας ταφικής λάρνακας υποδηλώνουν πως το ναΐδριο αυτό είχε ταφικό χαρακτήρα[4].
Γενικά, σπαράγματα τοιχογραφιών βρίσκονται και στα δύο εκκλησάκια και, σύμφωνα με επιγραφή στον τρούλο του Αγ. Νικολάου, χρονολογούνται στο 1234 ή 1235 μ.Χ. Η πολύ γνωστή τοιχογραφία με ανδρική μορφή και επιγραφή Ο ΑΘΗΝΩΝ ΜΙΧΑΗΛ, η οποία θεωρείται ότι αποδίδει τον μητροπολίτη Αθηνών Μιχαήλ Χωνιάτη βρισκόταν στον Αγ. Σπυρίδωνα. Σήμερα έχει αποτειχιστεί και μεταφερθεί στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο Αθηνών, όπως και ο τρούλος του Αγ. Νικολάου όπου απεικονίζεται ο Χριστός Παντοκράτορας καθώς και η τοιχογραφία της Αγίας Αικατερίνης, ντυμένης με βασιλική στολή, η οποία έχει αποτειχιστεί επίσης από τον Αγ. Νικόλαο.[4]

Παραπομπές
↑ Historia tou Hellēnikou Ethnous. Ekdotikē Athēnōn. 1920.
↑ Άλμα πάνω, στο:2,0 2,1 «Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού | Σπήλαιο Νταβέλη». 19 Μαρτίου 2014. Ανακτήθηκε στις 8 Δεκεμβρίου 2015.
↑ «ΒΥΖΑΝΤΙΝΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΑΤΤΙΚΗΣ». www.eie.gr. Ανακτήθηκε στις 7 Ιουνίου 2017.
↑ Άλμα πάνω, στο:4,0 4,1 4,2 «ΒΥΖΑΝΤΙΝΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΑΤΤΙΚΗΣ». www.eie.gr. Ανακτήθηκε στις 8 Δεκεμβρίου 2015.

Πηγές
“Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα” τομ. 8ος, σελ. 146.
Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Τόμος 9 ,1920
Π. Λαζαρίδης, Μεσαιωνικά Μνημεία Αθηνών και Αττικής, Αρχαιολογικό Δελτίο 28 – Χρονικά- (1973), σ. 61-71, Μουρίκη Ντ., Οι Τοιχογραφίες της Σπηλιάς Πεντέλης Δελτίο Χριστιανικής και Αρχαιολογικής Εταιρείας 1973-74, σ. 79-115

Η… μυστηριώδης διάσταση όσον αφορά τη σπηλιά του Νταβέλη άρχισε να δίνεται από τα τέλη της δεκαετίας του ’60
https://www.protothema.gr/ Μιχάλης Στούκας
…Και λίγα λόγια για τον Νταβέλη
Ο Χρήστος Νταβέλης (πραγματικό επώνυμο Νάτσιος) γεννήθηκε περίπου το 1832 στο Στείρι Βοιωτίας. Σε ηλικία 15 ετών εργαζόταν ως γαλακτοπώλης και υπηρέτης στη Μονή Πεντέλης. Σύντομα, πέρασε στην παρανομία και εντάχθηκε στη συμμορία που έδρασε στην Αττική, την Εύβοια, τη Βοιωτία και τη Φθιώτιδα. Η «δράση» του κορυφώθηκε το 1855, με την απαγωγή του Γάλλου λοχαγού Μπερτό. Το γεγονός αυτό προκάλεσε διπλωματικό επεισόδιο και αναταραχή στους κόλπους της κυβέρνησης, που έδωσε στον Νταβέλη το υπέρογκο, τότε, ποσό των 30.000 δρχ. σε χρυσό για να απελευθερωθεί ο Μπερτό. Σκοτώθηκε σε συμπλοκή με απόσπασμα της Χωροφυλακής το 1856, κοντά στο χωριό Ζεμενό της Βοιωτίας. Επικεφαλής του αποσπάσματος ήταν ο αδελφικός του φίλος και πρώην πρωτοπαλίκαρό του, Ιωάννης Μέγας, ο οποίος εγκατέλειψε τη συμμορία και εντάχθηκε στη Χωροφυλακή, μετά από αντιπαράθεση με τον Νταβέλη για… τα μάτια της Ιταλίδας κόμισσας Λουίζας Μπανκόλι. Αυτά σύμφωνα με τον θρύλο…
Η σπηλιά του Νταβέλη – Πραγματικά στοιχεία, μύθοι, θρύλοι και φήμες
Η λεγόμενη σπηλιά του Νταβέλη βρίσκεται στο ΝΔ τμήμα της Πεντέλης, σε υψόμετρο 720μ. Πήρε το όνομά της από τον φοβερό λήσταρχο (υπάρχουν ωστόσο κάποιοι που θεωρούν ότι ο Νταβέλης αγνοούσε ακόμα και την ύπαρξη της σπηλιάς). Στην αρχαιότητα υπήρξε ιερό του θεού Πάνα, ενώ στα βυζαντινά χρόνια υπήρξε ερημητήριο ασκητών, στους οποίους οφείλει και το παλαιότερο όνομά της «Σπήλαιον των Αμώμων». Λέγεται ότι κάποιοι από τους ασκητές αυτούς έζησαν ως το τέλος της ζωής τους στα βάθη της σπηλιάς. Η είσοδός της είναι εντυπωσιακή. Στα δεξιά της βρίσκεται η εκκλησία του Αγίου Νικολάου με τοιχογραφίες πρωτότυπης τεχνογραφίας (13ος αι.) και το ασκητήριο του Αγίου Σπυρίδωνα με μεταβυζαντινά έργα. Τα δύο αυτά μνημεία υπέστησαν ρηγματώσεις από τα έργα του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας που έγιναν στην περιοχή τις δεκαετίες του 1970 και 1980 (θα αναφερθούμε εκτενώς παρακάτω). Ζημιές είχε υποστεί και το εσωτερικό του σπηλαίου. Ωστόσο, οι εκκλησίες σήμερα έχουν υποστυλωθεί και συντηρηθεί, ενώ οι τοιχογραφίες τους εκτίθενται στο Βυζαντινό Μουσείο της Αθήνας.
Η… άλλη διάσταση στη σπηλιά του Νταβέλη άρχισε να δίνεται από τα τέλη της δεκαετίας του ’60. Την περίοδο της επταετίας, οι δικτάτορες προσπάθησαν να μετατρέψουν το αρχαίο λατομείο σε κεντρικό στρατηγείο διοίκησης των επιχειρήσεων. Ξεκίνησαν έτσι κάποια έργα (τσιμεντένιες κατασκευές) εξωτερικά της σπηλιάς, τα οποία όμως δεν ολοκληρώθηκαν λόγω της πτώσης της χούντας.
Το 1977 ξεκίνησαν νέα έργα από το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας. Έγινε προσπάθεια τα έργα αυτά να μείνουν κρυφά. Μετά όμως από ένα αποκαλυπτικό δημοσίευμα του «Ταχυδρόμου» στις 6/10/1977, το ΓΕΣ αναγκάστηκε να παραδεχτεί ότι ο στρατός είχε ξεκινήσει άκρως απόρρητα έργα στη σπηλιά του Νταβέλη! Όπως είναι φυσικό, οι φήμες άρχισαν να οργιάζουν. Ιδιαίτερα καθώς η περιοχή κηρύχθηκε στρατιωτική και φρουρούνταν.
Άρχισαν να διατυπώνονται εικασίες για το ποιος κρύβεται πραγματικά πίσω από τα έργα και τι τελικά γίνεται στην περιβόητη σπηλιά. Το ΝΑΤΟ, οι Αμερικάνοι (υπήρχε και η γειτονική βάση της Νέας Μάκρης εκείνη την εποχή), διάφορες μυστικές υπηρεσίες ήταν οι πρώτοι… στη λίστα των υπόπτων. Κάποιοι άλλοι ισχυρίζονταν ότι στην περιοχή θα κατασκευαστεί βάση πυραύλων ή κέντρο επικοινωνιών της Πολεμικής Αεροπορίας. Γιατί όμως επιλέχθηκε η συγκεκριμένη σπηλιά και πώς παρακάμφθηκαν οι αντιδράσεις των αρχαιολόγων; Πρέπει προφανώς να υπήρχε κάποιος πολύ σοβαρός λόγος για να συμβεί αυτό. Ίσως η περιοχή να έχει κάποιες ιδιότητες που την κάνουν «ξεχωριστή»…
Στη σπηλιά προκλήθηκαν πολύ μεγάλες καταστροφές και αλλοιώθηκε ο γύρω απ’ αυτήν χώρος. Το 1983 τα έργα σταμάτησαν.
Απαντήσεις σε πολλά από τα ερωτήματα για το τι έγινε όλα αυτά τα χρόνια στην περιοχή έδωσε ο ερευνητής Γιώργος Μπαλάνος, με το βιβλίο του «Το Αίνιγμα της Πεντέλης» (1982).
Τον Αύγουστο του 1990, με την κυβέρνηση Μητσοτάκη στην εξουσία, οι εργασίες ξεκινούν εκ νέου! Ωστόσο, αυτή τη φορά η αντίδραση του Τύπου είναι έντονη, με πρωτοπόρο το «Έθνος», ενώ διάφοροι – σχετικοί και άσχετοι – που κατακλύζουν τον χώρο σε καθημερινή βάση, οδήγησαν τους αρμόδιους να σταματήσουν πολύ σύντομα τα έργα.
Φυσικά, από το όλο σκηνικό δεν θα μπορούσαν να λείπουν και τα UFO! Γράφει σχετικά ο συγγραφέας-ερευνητής Σωκράτης Αικατερινίδης το 1988:
«… Στην Πεντέλη, εκτός από συχνές εμφανίσεις (εννοεί UFO), έχουν συμβεί και άλλα παράδοξα φαινόμενα, ηλεκτρομαγνητικά, μαγνητικές δίνες και ο δρόμος με την “αρνητική βαρύτητα”. Στην ίδια περιοχή υπάρχει η σπηλιά του Νταβέλη, στην οποία συμβαίνουν πολλά παράξενα, όπως απώλεια μνήμης, λανθασμένες ενδείξεις οργάνων, αντικείμενα που δεν έπρεπε να βρίσκονται εκεί, ενώ μάρτυρας ενός περιστατικού με εμφάνιση ενός αλλόκοτου όντος, υπήρξε κορυφαίος πολιτικός, πρώην υπουργός Εθνικής Άμυνας και μετέπειτα αρχηγός κόμματος». (Αναφέρεται προφανώς στον αείμνηστο Ευάγγελο Αβέρωφ-Τοσίτσα.)
Μετά το 1990 η σπηλιά συνδέθηκε με μυστικιστικές τελετές (μέχρι και οι σατανιστές της Παλλήνης λέγεται ότι τη χρησιμοποιούσαν για τη μακάβρια δράση τους).
Ήδη από πολύ παλιά, οι ξυλοκόποι και οι μελισσοκόμοι της Πεντέλης διηγούνταν παράξενες ιστορίες: αλλόκοτες μουσικές, εμφανίσεις αγγέλων και φαντασμάτων.
Στα νεότερα χρόνια είναι συχνές οι αναφορές από τους κατοίκους της περιοχής για παράξενα φώτα στον ουρανό, μυστηριώδεις ήχους κλπ. Μέσα στη σπηλιά του Νταβέλη υπάρχουν μεγάλες ανωμαλίες στο μαγνητικό πεδίο. Φακοί αναβοσβήνουν χωρίς λόγο ή ανάβουν χωρίς μπαταρίες, τα διάφορα όργανα μετρήσεων δείχνουν… εξωφρενικά νούμερα, οι επισκέπτες της παρουσιάζουν κενά μνήμης, κρίσεις πανικού κ.ά. Προφανώς κάτι δεν πάει καλά εκεί…
Υπάρχουν βέβαια και φήμες που θέλουν τη σπηλιά να επικοινωνεί μέσω στοών με το Μέγαρο Δουκίσσης Πλακεντίας (στην οποία «χρεώνονται» ερωτικές σχέσεις με τον Νταβέλη, κάτι που όμως χρονικά δεν «στέκει») ή ακόμα και την Αθήνα. Η πίστη ότι κάπου εκεί ο περιβόητος λήσταρχος είχε κρύψει τον θησαυρό του  οδήγησαν πολλούς σε λαθρανασκαφές, χωρίς όμως αποτέλεσμα.

loading...