Η 4η Βιομηχανική Επανάσταση στην Ελλάδα: Μία νέα αρχή ή μία ακόμη χαμένη ευκαιρία;
Αν μελετήσει κανείς την ελληνική ιστορία, θα διαπιστώσει εύκολα ότι οι αρνητικές συγκυρίες δεν επέτρεψαν στη χώρα μας να λάβει μέρος στις προηγούμενες βιομηχανικές επαναστάσεις. Στην 1η Βιομηχανική Επανάσταση δεν ήμασταν καν Ελλάδα, αλλά μέρος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Στη 2η Βιομηχανική Επανάσταση ήμασταν Ελλάδα κατά τα 2/3 της σημερινής με τη Βόρεια Ελλάδα να παραμένει μέρος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος, ο ελληνικός εμφύλιος, κι αργότερα τα μνημόνια και η κρίση χρέους ήταν αρκετά για να χάσουμε και την 3η Βιομηχανική Επανάσταση. Σήμερα όμως ερχόμαστε αντιμέτωποι με μία νέα πρόκληση που λέγεται 4η Βιομηχανική Επανάσταση.
Είναι ιδιαίτερα κρίσιμο και σημαντικό να μελετάμε την ιστορία, ώστε να αναγνωρίζουμε τα λάθη και τις αστοχίες του παρελθόντος και να μην τα επαναλάβουμε. Στην Ελλάδα περάσαμε από την 1η Βιομηχανική Επανάσταση στην 2η και στην 3η μέσα σε λίγα χρόνια και σε αντίθεση με άλλες χώρες δεν είχαμε το χρόνο να αντιληφθούμε τις τεράστιες αλλαγές που φέρνουν οι βιομηχανικές επαναστάσεις. Η μετάβαση από το ένα στάδιο στο άλλο ήταν ραγδαία με αποτέλεσμα να μην υπάρχει χρόνος προσαρμογής και να μείνουμε πίσω ως χώρα, ως κοινωνία, ως οικονομία. Σίγουρα δεν διανύουμε εύκολες εποχές, σίγουρα υπάρχουν ακόμη σημαντικά προβλήματα, αλλά η Ελλάδα είναι πλέον ένα ενιαίο, αυτόνομο, σύγχρονο ευρωπαϊκό κράτος που έχει όλα τα χαρακτηριστικά για να πρωταγωνιστήσει στην 4η Βιομηχανική Επανάσταση.
Οι Έλληνες υπήρξαν θεμελιωτές πολλών επιστημονικών πεδίων και συνεχίζουν να προελαύνουν στο παγκόσμιο ερευνητικό γίγνεσθαι. Προς επίρρωση των ανωτέρω, οι 19 από τους 1000 επιστήμονες με τη μεγαλύτερη επιρροή σε παγκόσμιο επίπεδο είναι Έλληνες· ποσοστό ιδιαίτερα υψηλό συγκριτικά με τον πληθυσμό μας, ενώ παράλληλα τα πανεπιστήμια σε όλη τη χώρα προχωρούν διαρκώς σε αρκετές πρωτοβουλίες σε θέματα έρευνας και καινοτομίας. Οι πολίτες της χώρας μας έχουν και την επάρκεια και την οξυδέρκεια να πρωταγωνιστήσουν διεθνώς, να παραγάγουν καινοτομία και να συμμετέχουν ουσιαστικά στον ψηφιακό μετασχηματισμό· αυτό έχει αποδειχθεί από την ιστορία. Δεν τίθεται δηλαδή θέμα δυνατοτήτων αλλά θέμα στρατηγικού προσανατολισμού.
Η Ελλάδα μπορεί και πρέπει να αλλάξει τον ρου της σύγχρονης ιστορίας μέσω της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης. Η τεχνολογική πρόοδος είναι ένας σημαντικός αναπτυξιακός παράγοντας για μία οικονομία, ο οποίος μάλιστα θα έχει ακόμη μεγαλύτερη βαρύτητα στο προσεχές μέλλον. Οφείλουμε να διδαχθούμε από χώρες που το εφάρμοσαν, όπως η Ιρλανδία και η Ολλανδία, οι οποίες -παρότι μικρές- αναπτύχθηκαν μέσω της πληροφορικής. Η πληροφορική θα μας βοηθήσει να αντιμετωπίσουμε τις σημαντικές παθογένειες του παρελθόντος που ακόμη κουβαλάμε, αλλά ταυτόχρονα να εκσυγχρονίσουμε το ελληνικό κράτος, να κάνουμε πιο ανταγωνιστικές τις επιχειρήσεις μας διεθνώς, να ενισχύσουμε την απασχόληση, να φέρουμε πίσω το ανθρώπινο δυναμικό που έφυγε για να εργαστεί σε ξένες χώρες και να ενδυναμώσουμε την κοινωνική συνοχή.
Το εγχείρημα είναι δύσκολο και απαιτητικό, αλλά αν θέλουμε να κάνουμε μία νέα αρχή και όχι ένα επαναλαμβανόμενο λάθος, πρέπει να εστιάσουμε στρατηγικά στην 4η Βιομηχανική Επανάσταση. Αν η Ελλάδα αποφασίσει να στηριχθεί στα συγκριτικά της πλεονεκτήματα για να ενδυναμώσει την οικονομία της, να πατάξει σε μεγάλο βαθμό τις διαχρονικές απειλές και να υιοθετήσει μία ψηφιακή στρατηγική που θα δημιουργήσει σύγχρονες και ανταγωνιστικές επιχειρήσεις, τότε το μέλλον προβλέπεται λαμπρό. Θα πρέπει να σταματήσουμε να «επιζούμε μέσα από διαδοχικά θαύματα» όπως είπε ο Νίκος Καζαντζάκης και να αποκτήσουμε έναν σαφή ψηφιακό προσανατολισμό, τοποθετώντας την Ελλάδα στις ηγέτιδες χώρες της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης.
Δημήτρης Λακασάς
*Ο Δημήτρης Λακασάς είναι CEO της Olympia Electronics και συγγραφέας του βιβλίου «Άνθρωπος 4.0»
