Δαρβίνος εναντίον Θεού -Μια μάχη που δεν έχει τελειώσει

Τον επικαλούνται για όλα τα θέματα, τον πολεμούν ακόμη οι θρησκόληπτοι όλων των θρησκειών.
Ο διάσημος Βρετανός φυσιοδίφης του 19ου αιώνα παραμένει πάντα επίκαιρος και «εκτίθεται» σε μια μεγάλη έκθεση στην Σιτέ των Επιστημών, στο Παρίσι.

Η έκθεση έχει τίτλο «Ο πρωτότυπος Δαρβίνος». Στόχος της είναι να γνωρίσει την πρωτοποριακή σκέψη ενός επιστήμονα του 19ου αιώνα που έφερε τα πάνω κάτω στην ιστορία της ανθρωπότητας στη νέα γενιά.

Από πού κατάγονται τα είδη και ο άνθρωπος, πώς έγινε η εξέλιξή τους αυτά είναι τα ερωτήματα που απασχόλησαν τον βρετανό βιολόγο και τα αποτύπωσε στο μνημειώδες σύγγραμμά του «Η Καταγωγή των Ειδών» (1859), που έδωσε στην επιστήμη τα κατάλληλα εννοιολογικά εργαλεία για να αντιπαρατεθεί αποφασιστικά με λαϊκές δοξασίες και θρησκευτικές ερμηνείες.

Ο ανήσυχος βρετανός
Ο Κάρολος Ροβέρτος Δαρβίνος γεννήθηκε το 1809 στη μικρή επαρχιακή πόλη του Σρούσμπερι της Αγγλίας ως το πέμπτο από τα έξι παιδιά του γιατρού R.W. Darwin. Η μητέρα του πέθανε όταν ο Κάρολος ήταν μόλις 8 χρονών, με την οικονομική επιφάνεια της οικογένειας και τη μόρφωση των οικείων του να του εξασφαλίζουν ήρεμα παιδικά χρόνια, γεμάτα προνόμια.

Ο Δαρβίνος αρνήθηκε να ολοκληρώσει τις σπουδές του ιατρικής στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου -είχε αποστροφή για το αίμα- και ασχολήθηκε με τη φυσική ιστορία, τη γεωλογία και τη βιολογία. Ο πατέρας του τον έγραψε στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ, στο Τμήμα Θεολογίας, για να κερδίσει τη ζωή του.

Ταξίδι με το πλοίο «Beagle»
Αποφοιτώντας το 1831 από τη Θεολογική Σχολή, ο καθηγητής βοτανικής Χένσλοου του πρότεινε μια θέση φυσιοδίφη στην ερευνητική αποστολή του «Beagle», για μια πεντάχρονη ερευνητική εκστρατεία στα πέρατα του κόσμου.

Στη διάρκεια του ταξιδιού, ο Δαρβίνος ήρθε σε επαφή με «πρωτόγονους» πολιτισμούς και ιθαγενείς, την ίδια ώρα που συνέλεγε μανιωδώς φυσικά δείγματα, απολιθώματα και γεωλογικά υλικά, μελετώντας ταυτόχρονα ζώα που δεν είχε συναντήσει ποτέ.

Επιστρέφοντας στην Αγγλία το 1836 (2 Οκτωβρίου), ο Δαρβίνος άρχισε να δημοσιεύει τα αποτελέσματα των ερευνών του σε επιστημονικές επιθεωρήσεις, με το ταξίδι να έχει διαδραματίσει κεφαλαιώδη ρόλο στις απόψεις του περί φυσικής ιστορίας.

Η διαδικασία για τη σύλληψη της επαναστατικής του θεωρίας για την καταγωγή και την εξέλιξη των ειδών είχε ήδη αρχίσει να σχηματοποιείται, παρά το γεγονός ότι απομακρυνόταν καθοριστικά από τις δημοφιλείς βιολογικές θεωρίες του καιρού.

Η θεωρία του ότι τα είδη στη Γη δεν έμειναν απαράλλακτα από αρχής κόσμου αλλά εξελίχθηκαν προκάλεσε σοκ. Δεν τόλμησε ο Δαρβίνος στην εποχή του να μιλήσει καθαρά για την καταγωγή του ανθρώπου από τον πίθηκο αλλά όλες οι ερμηνείες που δόθηκαν μετά από τον Δαρβίνο για την θεωρία του παίρνουν αυτό ως δεδομένο. Τότε αλλά και σήμερα οι θεολογική ερμηνεία του κόσμου θεωρεί ως δεδομένο το αντίθετο, ότι δηλαδή ο άνθρωπος δημιουργήθηκε όπως τον γνωρίζουμε σήμερα.

Πολλά σκίτσα της εποχής εμφανίζουν τον Δαρβίνο ως μισό πίθηκο μισό άνθρωπο:

Δικάζουν ακόμη σήμερα τον Δαρβίνο
Οσο κι αν φαίνεται περίεργο, οι ΗΠΑ δίκασαν και καταδίκασαν πολλές φορές τον Δαρβίνο. «Η δίκη του πιθήκου» έγινε στο Τενεσί το 1925 και εκεί καταδικάστηκε ο Σκόουτς, ο καθηγητής γυμνασίου που τόλμησε να διδάξει τη θεωρία της εξέλιξης του Δαρβίνου

Στη Λουιζιάνα απαγορεύτηκε η διδασκαλία της εξέλιξης στα σχολεία, εκτός αν διδασκόταν συγχρόνως και η «επιστήμη της δημιουργίας» του Θεού. Το 1995 ψηφίστηκε νόμος στην Αλαμπάμα σύμφωνα με τον οποίο απαιτούνταν από τα σχολεία να προσθέτουν ένα αυτοκόλλητο στα βιβλία της βιολογίας για να γνωρίζουν οι μαθητές ότι η εξέλιξη είναι αμφισβητούμενη θεωρία, η οποία παρουσιάζεται από εκείνους που θέλουν να εξηγήσουν την εμφάνιση των ειδών.

Ωστόσο, οι απόψεις για την εξελικτική θεωρία έχουν εξελιχθεί και πυκνώνουν οι φωνές που την αντιμετωπίζουν με κατανόηση και κάποια αποδοχή, όπως λ.χ. έκανε ο πάπας Ιωάννης Παύλος Β”, καθώς παραδέχθηκε ότι η θεωρία της εξέλιξης είναι κάτι παραπάνω από μια απλή υπόθεση.

Ο Δαρβίνος προκάλεσε και την προσοχή του Μαρξ, ο οποίος έστειλε του ένα γράμμα το 1873 με ένα βιβλίο του που θεωρούσε ότι είχε πολλά κοινά με τη θεωρία του Δαρβίνου εκφράζοντας τον θαυμασμό του.

Ο Δαρβίνος απάντησε ευγενικά χωρίς να δώσει συνέχεια. Επτά χρόνια μετά ο Μαρξ, με άλλο γράμμα του, προτείνει να του αφιερώσει τον Β” τόμο του έργου που επρόκειτο να εκδώσει. Γνωρίζοντας όμως ο Δαρβίνος τις αντικληρικές αντιλήψεις του Μαρξ απάντησε αρνητικά υποστηρίζοντας ότι είναι ανώφελο και άδικο να τα βάλει κανείς με τη χριστιανοσύνη και να μπλέκει ως επιστήμονας σε ξένα χωράφια.

Σήμερα οι περισσότεροι επιστήμονες συμφωνούν ότι έχουν αποκαλυφθεί αδιάσειστα στοιχεία τα οποία συνηγορούν υπέρ της κοινής προέλευσης των ειδών, όπως το DNA, το ενιαίο βιοχημικό και φυσιολογικό πλαίσιο των πιο βασικών βιομορίων (πρωτεΐνες, υδατάνθρακες, λίπη), η επεξηγηματική βιομετρία (ομόλογα, κοινής προέλευσης όργανα), η αποκάλυψη πρόσφατα στοιχείων λογικής και σκέψης σε εξελικτικά συγγενικά μας είδη κλπ. Αλλά η μάχη δεν έχει τελειώσει.