ΠΛΑΤΩΝΑΣ : Ο ΑΠΟΛΥΤΟΣ ΦΙΛΟΣΟΦΟΣ

Εξαιρετικό κείμενο συνοπτικό κατατοπιστικό…

ΕΙΝΑΙ Ο ΠΙΟ ΓΝΩΣΤΟΣ ΜΑΘΗΤΗΣ τού Σωκράτη και δάσκαλος τού Αριστοτέλη. Έζησε στον 5ο και 4ο αι. πΧ. Γεννήθηκε από γονείς ευγενείς. Το όνομά του: Αριστοκλής. Αργότερα ονομάστηκε “ΠΛΑΤΩΝΑΣ” για το  πλατύ του στέρνο και μέτωπο. Σε ηλικία 20 ετών γνώρισε τον Σωκράτη και έμεινε κοντά του μέχρι που αυτός πέθανε. Ο άδικος θάνατός του (ο Πλάτων ήταν τότε 31 ετών) και το καθεστώς των ΤΡΙΑΚΟΝΤΑ ΤΥΡΑΝΝΩΝ, τον έπεισαν ότι η αθηναϊκή δημοκρατία είχε ελαττώματα. Αηδίασε και απομακρύνθηκε από κάθε φιλοδοξία συμμετοχής στα κοινά της. Τα επόμενα 10 χρόνια ασχολήθηκε με τη συγγραφή φιλοσοφικών έργων. 

Έκανε πολλά ταξίδια: ΑΙΓΥΠΤΟ -ΚΥΡΗΝΗ -ΤΑΡΑΝΤΑ -ΣΙΚΕΛΙΑ, στην αυλή τού βασιλιά Διονυσίου Α’ και μετά τού Διονυσίου Β’. Ήλπιζε ότι εκεί θα μπορούσαν να επιβληθούν οι πολιτικές του ιδέες, αλλά απέτυχε (κινδύνεψε μάλιστα και η ζωή του). Τα έργα του Πλάτωνα είναι 36 και όλα είναι διαλογικά, εκτός από την “ΑΠΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΣΩΚΡΑΤΗ” (ήταν παρών στη δίκη του). Με τον διάλογο προσεγγίζει κανείς ασφαλέστερα το θέμα που εξετάζει και από αισθητική άποψη ο διάλογος ζωντανεύει πρόσωπα και θέματα. Οι διάλογοί του επιγράφονται με το όνομα κάποιου από τους διαλεγόμενους: ΤΙΜΑΙΟΣ -ΓΟΡΓΙΑΣ -ΠΡΩΤΑΓΟΡΑΣ. Σ’ όλους τους διαλόγους τη συζήτηση διευθύνει ο Σωκράτης. 

Τρεις μόνο τιτλοφορούνται από το περιεχόμενό τους: ΣΥΜΠΟΣΙΟ – ΠΟΛΙΤΕΙΑ – ΝΟΜΟΙ. Στο “Συμπόσιο” μιλά για τη φύση του έρωτα… Στην “Πολιτεία” και στους “Νόμους” εκφράζει το αίτημα για δημιουργία νέας μορφής πολιτεύματος και περιγράφει την ιδανική του πολιτεία. Πρόκειται για μια κοινωνία τριών τάξεων: α) Οι ολίγοι, ηγεμόνες-βασιλείς……β) Οι επίκουροι, μια κάστα πολεμιστών και αξιωματούχων……γ) Το πλήθος των ελεύθερων πολιτών, που δεν έχει καμιά πρόσβαση στην εξουσία.

Η ΙΔΡΥΣΗ ΤΗΣ “ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ”. Η σχολή που ίδρυσε σε ηλικία 47 ετών (380 πΧ) ονομάστηκε “Ακαδημία” (κοντά στο ομώνυμο ιερό άλσος τού μυθικό αττικού ήρωα, τού ΑΚΑΔΗΜΟΥ). Η σχολή θα λειτουργήσει για 9 αιώνες, μέχρι το 530 μΧ, όταν την έκλεισε ο Ιουστινιανός. Μεγάλη σημασία είχαν τα μαθηματικά ( θεωρούνταν προετοιμασία για διδασκαλία της διαλεκτικής). “ΜΗΔΕΙΣ ΑΓΕΩΜΕΤΡΗΤΟΣ ΕΙΣΙΤΩ”, έγραφε μια επιγραφή = Να μη μπει κανείς που δεν γνωρίζει γεωμετρία (και γενικότερα μαθηματικά)…….”ΑΕΙ Ο ΘΕΟΣ ΓΕΩΜΕΤΡΕΙ”, άλλη άποψή του.

“Η ΘΕΩΡΙΑ ΤΩΝ ΙΔΕΩΝ” : Οι “ΙΔΕΕΣ” είναι οι τέλειες, άφθαρτες και αμετάβλητες νοητές οντότητες, στις οποίες όλα τα ατελή, φθαρτά και μεταβλητά αισθητά πράγματα μετέχουν. Αυτές τις οντότητες μπορούμε να τις συλλάβουμε ΜΟΝΟ ΜΕ ΤΗ ΝΟΗΣΗ ΚΙ ΟΧΙ ΜΕ ΤΙΣ ΑΙΣΘΗΣΕΙΣ. Πίσω λοιπόν από τον κόσμο των αισθήσεων και της Ύλης, υπάρχει μια άλλη πραγματικότητα, την οποία ονόμασε “ΚΟΣΜΟ ΤΩΝ ΙΔΕΩΝ”.

ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΕ “ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ” ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΛΑΤΩΝΑ. Όχι άγονος θεωρητικός στοχασμός. Καθήκον του φιλοσόφου, αφού δει το φως της γνώσης, είναι να βοηθήσει τους υπόλοιπους ανθρώπους που παραμένουν αδαείς. Επομένως η γνώση των ιδεών θα χρησιμοποιηθεί ΓΙΑ ΝΑ ΚΑΤΑΡΤΙΣΤΕΙ Η ΟΜΑΔΑ ΤΩΝ ΦΙΛΟΣΟΦΩΝ-ΒΑΣΙΛΕΩΝ που θα αναλάβει την εξουσία.

ΑΠΟΨΕΙΣ ΤΟΥ ΓΙΑ ΤΗ ΓΥΝΑΙΚΑ. Η θέση τής γυναίκα στην “Πολιτεία” του, είναι ισάξια με αυτήν του άνδρα. Πίστευε ότι οι γυναίκες μπορούν να κυβερνήσουν εξίσου καλά με τους άνδρες. Η σωφροσύνη – λογική – ανδρεία – αρετή, δεν είναι θέμα φύλου αλλά ΨΥΧΗΣ, ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΜΟΡΦΩΣΗΣ. Μια πολιτεία που δεν δίνει παιδεία στις γυναίκες, μοιάζει με τον άνθρωπο που  γυμνάζει μόνο το δεξί του χέρι. Πάντως ο ίδιος δεν παντρεύτηκε ποτέ……

ΓΝΩΜΕΣ ΤΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ.  “Η παιδεία είναι δεύτερος ήλιος για τους ανθρώπους”………”Η γνώση δημιουργεί ευδαιμονία”……..” Είναι αδύνατο να βελτιωθεί ο κόσμος, εάν πρώτα δεν βελτιωθεί ο άνθρωπος”……..”Οταν ο άνθρωπος πάρει σωστή εκπαίδευση, γίνεται θεϊκό και ήμερο ζώο. Κι όταν δεν ανατραφεί σωστά, γίνεται το πιο άγριο απ’ όσα γέννησε η “φύση”………. “Αφήστε τους γονείς να κληροδοτήσουν στα παιδιά τους όχι πλούτη, αλλά το πνεύμα του σεβασμού”………”Η ΑΡΕΤΗ είναι υγεία-ομορφιά-ευεξία της ψυχής. Η ΚΑΚΙΑ είναι αρρώστια-ασχήμια-ντροπή”……..”ΠΑΣ ΜΗ ΕΛΛΗΝ ΒΑΡΒΑΡΟΣ”……..”Το παιδί πρέπει να διδάσκεται παίζοντας”………”Κάθε επιστήμη που ξεχωρίζει απ’ τη δικαιοσύνη και από κάθε άλλη αρετή, γίνεται πανουργία κι όχι σοφία”.

ΑΠΟΨΕΙΣ ΤΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΨΥΧΗ. Το σώμα είναι “ναός της ψυχής”. Χωρίζει τις δυνάμεις με τις οποίες η ψυχή εκφράζεται, στο ΛΟΓΙΣΤΙΚΟ-ΘΥΜΟΕΙΔΕΣ-ΕΠΙΘΥΜΗΤΙΚΟ. Το “Λογιστικό” τοποθετείται στο χώρο της κεφαλής του ανθρώπου (είναι το σύνολο των αρχών που ρυθμίζουν τις διανοητικές λειτουργίες)……..Το “Θυμοειδές” προσδιορίζεται στο θώρακα (είναι η κινητήρια δύναμη των ευγενών αισθημάτων, αλλά και των παθών)……..Το “Επιθυμητικό” εδρεύει στο χώρο της κοιλίας ( έχει σχέση με οτιδήποτε θέλει κανείς να αποκτήσει ή να απολαύσει).

ΕΠΙΛΟΓΟΣ – ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ : Δύο ορισμοί του για την έννοια “άνθρωπος”: α) “Ο αναθρών α όπωπε” (αυτός που αναλογίζεται και κρίνει όσα έχει δει)…….β) “Ζώον δίπουν άπτερον” [ορισμός από Ντοστογιέφσκι: “Το αγνώμον δίποδο”]……Αλλά και: “Ομοιος ομοίω αεί πελάζει” (συναναστρέφεται)…..”Πικρή απογοήτευση όταν προσφέρεις καλοσύνη και σου την ανταποδίδουν με αδικία”…….”Μέτρο του λόγου δεν είναι αυτός που μιλά, αλλά αυτός που ακούει”……”Η υπερβολική ελευθερία μετατρέπεται σε υπερβολική υποδούλωση”……”Η αφθονία γιατρών και νομικών είναι ακριβής ένδειξη κακής οργάνωσης της πολιτείας”…….”Ο θεός δεν έχει ευθύνη όταν εμείς έχουμε ελευθερία επιλογής”. 

Κατατάσσεται μεταξύ των ΚΟΡΥΦΑΙΩΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΩΝ όλων των εποχών. Μεγάλος φιλόσοφος επισημαίνει: “Οι μεταγενέστεροι του Πλάτωνα φιλόσοφοι, μοιάζει να έγραψαν τα έργα τους ως υποσημειώσεις απλώς στα δικά του έργα”………Πέθανε ήσυχα στα 81 του χρόνια….     (επόμ. 2 δημοσ: ΜΥΘΟΣ ΣΠΗΛΑΙΟΥ ΠΛΑΤΩΝΑ 1ο και 2ο μέρος)